Το χαλιφάτο ενάντια σε όλους τους υπόλοιπους

Του Immanuel Wallerstein 

Στα πλαίσια της αέναης γεωπολιτικής αναπροσαρμογής της Μέσης Ανατολής, το Χαλιφάτο του Ισλαμικού Κράτους(παλιότερα ISIS ή ISIL) φαίνεται, εξαιτίας του φόβου, να έχει οδηγήσει στη δημιουργία μιας de facto γεωπολιτικής συμμαχίας σχεδόν ανάμεσα σε όλους όσοι εμπλέκονται στην πολιτική σκηνή της Μέσης Ανατολής. Ξαφνικά βρίσκουμε το Ιράν και τις ΗΠΑ, τους Κούρδους(και της Συρίας και του Ιράκ) και το Ισραήλ, την Τουρκία και την συριακή κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Άσαντ, την Δυτική Ευρώπη(Μ. Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία) και τη Ρωσία να επιδιώκουν με διαφορετικούς τρόπους τον ίδιο στόχο: να σταματήσουν την εξάπλωση και την παγίωση του Χαλιφάτου. 

Αυτό δεν έχει ακόμη αλλάξει σημαντικά άλλες εστίες γεωπολιτικών συγκρούσεων όπως το Ισραήλ με την Παλαιστίνη και την Ουκρανία, αλλά είναι σίγουρο ότι έχει κάποιον αντίκτυπο πάνω τους. Φυσικά, όλοι αυτοί οι εμπλεκόμενοι επιδιώκουν μεσοπρόθεσμους στόχους οι οποίοι είναι αρκετά διαφορετικοί. Εντούτοις, δείτε τι συνέβη μόνο στο πρώτο μισό του Αυγούστου. 

Ο Νούρι αλ Μάλικι εκτοπίστηκε από Πρωθυπουργός του Ιράκ ύστερα από συνδυασμένη πίεση των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ιράν, του μεγάλου αγιατολάχ Άλι αλ Σιστάνι και των Κούρδων, κυρίως επειδή δεν έδωσε στους Σουνίτες την δυνατότητα να διαδραματίσουν κάποιο σημαντικό ρόλο στην ιρακινή κυβέρνηση. Και γιατί αυτό ήταν σημαντικό; Γιατί για όλους αυτούς τους εμπλεκόμενους, φαινόταν ο μόνος τρόπος για να υπονομευθεί το Χαλιφάτο από το εσωτερικό του. 

Οι ΗΠΑ έχουν δεσμεύσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη και μια καινούργια δύναμη που αποτελείται από χίλιους περίπου πεζοναύτες και άνδρες των ειδικών δυνάμεων για να προστατεύσουν τους Γιαζίντι και τους Χριστιανούς από τη σφαγή(μια επιχείρηση που απαιτεί την de facto βοήθεια του Μπασάρ αλ Άσαντ), για να ανακόψουν την προέλαση του Χαλιφάτου στο Αρμπίλ-την πρωτεύουσα του Ιρακινού Κουρδιστάν, όπου υπάρχει ένα προξενείο των ΗΠΑ και σημαντικός αριθμός άλλων αμερικανών πολιτών-καθώς μάλλον και άλλα πράγματα όπως προκύπτει μετά από μια εν εξελίξει εκτίμηση στο πεδίο. Ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα αρνείται να υποδείξει μια καταληκτική ημερομηνία για αυτή την επιχείρηση οπότε είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα έχει εκπληρώσει την υπόσχεσή-σήμα κατατεθέν για ολοκληρωτική απόσυρση από το Ιράκ κατά τη διάρκεια της προεδρίας του. 

Η τουρκική κυβέρνηση έχει κλείσει τα σύνορα της τα οποία επέτρεπαν στις δυνάμεις εναντίον του Άσαντ να εισέλθουν στην χώρα, και προηγουμένως αποτελούσε βασικό στοιχείο της τουρκικής πολιτικής απέναντι στην Συρία. Ο πρώην Γερουσιαστής Τζόσεφ Λίμπερμαν, γνωστός πολεμοχαρής και ένθερμος υποστηρικτής των πολιτικών του Ισραήλ, εκθείασε δημόσια τον Ομπάμα για αυτό που μόλις έκανε , ενώ οι ιρανοί απέχουν από το να του ασκήσουν κριτική. Οι Σαουδάραβες οι οποίοι φαίνεται να μην μπορούν να αποφασίσουν την στρατηγική τους απέναντι στην Συρία, έχουν προφανώς αποφασίσει ότι η σιωπή και το μυστήριο είναι η καλύτερη τακτική. 

Άρα ποιο είναι το επόμενο βήμα; Και ποιος επωφελείται από αυτή την αναπροσαρμογή; Φαίνεται να υπάρχουν τρεις προφανείς βραχυπρόθεσμοι νικητές. Ο πρώτος είναι το ίδιο το Χαλιφάτο. Η επανείσοδος των ΗΠΑ στον ιρακινό στρατιωτικό αγώνα δίνει τη δυνατότητα στο Χαλιφάτο να παίξει την κύρια δύναμη που αψηφά τον ίδιο το διάβολο, τις ΗΠΑ. Αυτό θα εξυπηρετήσει στο να φέρει πολλούς επιπλέον νεοσύλλεκτους, κυρίως από τον δυτικό κόσμο. Και μπορεί κανείς να περιμένει ότι θα προσπαθήσουν να εμπλακούν σε εχθρικές δραστηριότητες τόσο μέσα στις ΗΠΑ όσο και στην Δυτική Ευρώπη. Φυσικά αυτό το βραχυπρόθεσμο πλεονέκτημα θα καταρρεύσει αν το Χαλιφάτο υποστεί σοβαρές στρατιωτικές αποτυχίες. Αλλά απαιτείται κάποιος χρόνος προκειμένου αυτό να συμβεί, εάν ποτέ συμβεί. Ο στρατός του Χαλιφάτου φαίνεται ακόμη να είναι η πιο αφοσιωμένη και εκπαιδευμένη στρατιωτική δύναμη στην περιοχή. 

Ένας δεύτερος μεγάλος νικητής είναι ο Μπασάρ αλ Άσαντ. Η εξωτερική υποστήριξη στις δυνάμεις που τον αντιμάχονται είναι πολύ λιγότερο από αποφασιστική, και είναι πιθανόν βραχυπρόθεσμα να στερέψει ακόμη περισσότερο καθώς όλο και περισσότεροι αντίπαλοι της Συρίας τάσσονται με το Χαλιφάτο. 

Ο τρίτος μεγάλος νικητής είναι οι Κούρδοι οι οποίοι έχουνε παγιώσει τη θέση τους μέσα στο Ιράκ και έχουν βελτιώσει τις σχέσεις τους με τους Κούρδους της Συρίας. Τώρα θα δεχτούν περισσότερα όπλα από χώρες της Δύσης και ενδεχομένως και από άλλες, μετατρέποντας τον στρατό τους , τους Πεσμεργκά, σε μια ακόμη ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη. 

Χαμένοι υπάρχουν; Ένας υποψιάζομαι είναι οι ΗΠΑ. Εκτός και αν το Χαλιφάτο καταρρεύσει στο προσεχές μέλλον( κάτι το οποίο φαίνεται μάλλον απίθανο), αυτή η στρατιωτική προσπάθεια θα αποκαλύψει σύντομα για άλλη μια φορά τα όρια των στρατιωτικών δυνατοτήτων των ΗΠΑ καθώς και την ασυνέπεια των θέσεων που δημοσίως έχουν πάρει σε σχέση με το Ιράκ, την Παλαιστίνη και την Ουκρανία. Και ο Ομπάμα θα έχει χάσει αυτό που διεκδικεί ως το μεγαλύτερο γεωπολιτικό του επίτευγμα. Το αμερικανικό κοινό υποστηρίζει την επιτυχία, όχι το τέλμα. 

Και υπάρχουν τουλάχιστον τρία γκρουπ των οποίων το άμεσο μέλλον ως νικητές ή χαμένοι παραμένει θολό. Το πρώτο είναι το Ιράν. Εάν οι ΗΠΑ και το Ιράν είναι στην ίδια πλευρά όσον αφορά το Ιράκ και το Αφγανιστάν, μπορούν οι ΗΠΑ να αρνηθούν νε έρθουν σε κάποια συμβιβαστική συμφωνία με το Ιράν σε ζητήματα πυρηνικής ενέργειας; Η θέση του Ιράν σε αυτό το θέμα έχει τουλάχιστον ισχυροποιηθεί. 

Το δεύτερο γκρουπ είναι η Χαμάς. Οι ισραηλινοί βρίσκονται ήδη κάτω από ισχυρή διεθνή πίεση προκειμένου να αναδιατυπώσουν τις θέσεις τους σχετικά με την Παλαιστίνη. Αυτή η έμφαση που δίνεται στους κινδύνους του Χαλιφάτου θα λειτουργήσει ως επιπλέον πίεση; Το πιο πιθανό είναι ότι ναι αλλά οι ισραηλινοί θα καθυστερήσουν όσο περισσότερο μπορούν. 

Το τρίτο γκρουπ είναι η Ρωσία. Καθώς γράφω αυτό το άρθρο, η κυβέρνηση του Κιέβου αρνείται την είσοδο σε ρωσικά φορτηγά τα οποία οι Ρώσοι ισχυρίζονται ότι είναι ανθρωπιστική αποστολή προκριμένου να βοηθηθούν οι εγκλωβισμένοι κάτοικοι του Λουγκάνσκ, οι οποίοι υποφέρουν καθώς η πόλη είναι περικυκλωμένη από ουκρανικά στρατεύματα τα οποία προσπαθούν να τους οδηγήσουν στην παράδοση μέσω της πείνας. Είναι αυτό πραγματικά διαφορετικό από τις προσπάθειες του Χαλιφάτου να λιμοκτονήσει τους Γιαζίντι στην κορυφή του βουνού τους προκειμένου να τους υποτάξουν; Εάν οι ΗΠΑ και η Δυτική Ευρώπη είναι υπέρ της ανθρωπιστικής βοήθειας σε ένα μέρος, μπορούν να υποστηρίξουν ότι είναι κατά για ένα άλλο; 

Ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς. 

Μετάφραση: Θώμη Γάκη 

Πηγή: Immanuel Wallerstein