Έντεκα σημειώσεις εμπνευσμένες από την κατάσταση στην Ελλάδα

Του Alain Badiou 

1. Το μαζικό "όχι" του ελληνικού λαού δε σημαίνει την απόρριψη της Ευρώπης. Σημαίνει την απόρριψη της Ευρώπης των τραπεζικών, του άπειρου χρέους και του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. 

2. Μέρος της εθνικιστικής γνώμης, και μάλιστα της άκρας δεξιάς, ψήφισε "όχι" στις απαιτήσεις των χρηματοπιστωτικών θεσμών; Στο τελεσίγραφο των Ευρωπαϊκών αντιδραστικών κυβερνήσεων; Και λοιπόν, γνωρίζουμε ότι κάθε ψήφος καθαρά αρνητική είναι εν μέρει συγκεχυμένη. Η ακροδεξιά ανέκαθεν μπορεί να απορρίψει κάποια πράγματα που απορρίπτει και η άκρα αριστερά. Μόνο η επιβεβαίωση αυτού που θέλουμε είναι σαφής. Αλλά όλοι γνωρίζουν ότι αυτό που θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ αντιτίθεται σε αυτό που θέλουν οι εθνικιστές και οι φασίστες. Η ψήφος δεν είναι λοιπόν μια ψήφος ασαφής ενάντια στις αντιλαϊκές απαιτήσεις του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και των Ευρωπαίων υπηρετών του. Είναι, επίσης, μια ψήφος που, προς το παρόν, δείχνει εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση Τσίπρα. 

3. Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα, και όχι, όπως θα ήταν φυσιολογικό, και οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη, δείχνει ότι η "αριστερά" της Ευρώπης είναι σε προχωρημένο κώμα. Ο Φρανσουά Ολάντ; Η γερμανική σοσιαλδημοκρατία; Το ισπανικό PSOE; Το ελληνικό ΠΑΣΟΚ; Το Βρετανικό Εργατικό κόμμα; Όλα αυτά τα κόμματα είναι πλέον ανοιχτά, οι διαχειριστές του παγκόσμιου καπιταλισμού. Όχι, δεν υπάρχει πλέον η "αριστερά" της Ευρώπης. Υπάρχει μια μικρή ελπίδα, ακόμα ασαφής, από την πλευρά των νέων πολιτικών σχηματισμών, που σχετίζονται με το μαζικό κίνημα ενάντια στο χρέος και τη λιτότητα, δηλαδή το Podemos στην Ισπανία και ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα. Οι πρώτοι, εξάλλου, αρνούνται τη διάκριση μεταξύ "αριστεράς" και "δεξιάς". Την οποία αρνούμαι κι εγώ. Ανήκει στον παλιό κόσμο της κοινοβουλευτικής πολιτικής, η οποία πρέπει να καταστραφεί. 

4. Η τακτική νίκης της κυβέρνησης Τσίπρα είναι μια ενθάρρυνση για όλες τις νέες προτάσεις στο πολιτικό πεδίο. Το κοινοβουλευτικό σύστημα και τα κυβερνητικά κόμματα του είναι σε ενδημική κρίση εδώ και δεκαετίες, από τη δεκαετία του '80 Αυτό που ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε στην Ελλάδα με επιτυχία, έστω και προσωρινή, είναι μέρος στην Ευρώπη αυτού που έχω αποκαλέσει "η αφύπνιση της Ιστορίας". Αυτό δε μπορεί παρά μόνο να βοηθήσει το Podemos και όλα αυτά που θα έρθουν, στη συνέχεια και αλλού, πάνω στα ερείπια της κλασικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. 

5. Ωστόσο, η κατάσταση στην Ελλάδα παραμένει, κατά την άποψη μου, πολύ δύσκολη, πολύ εύθραυστη. Τώρα αρχίζουν οι πραγματικές δυσκολίες. Μπορεί εν όψει της επιτυχίας της τακτικής του δημοψηφίσματος, που τις βάζει ωστόσο σε θέση ιστορικών κατηγοριών, η Μέρκελ, ο Ολάντ και άλλοι πληρεξούσιοι του ευρωπαϊκού κεφαλαίου να αλλάξουν τις απαιτήσεις τους. Αλλά πρέπει να δράσουμε χωρίς να τους παρακολουθούμε πάρα πολύ. Το κρίσιμο σημείο από εδώ και στο εξής είναι να ξέρουμε αν η ψήφος υπέρ του "όχι" θα επεκταθεί σε ένα ισχυρό λαϊκό κίνημα, υποστηρίζοντας ή/και ασκώντας ισχυρή πίεση στην ίδια την κυβέρνηση. 

6. Από αυτή την άποψη, πώς να κρίνουμε σήμερα την κυβέρνηση Τσίπρα; Αποφάσισε πριν πέντε μήνες να ξεκινήσει με διαπραγμάτευση. Ήθελε να κερδίσει χρόνο. Ήθελε να μπορεί να πει ότι είχε κάνει τα πάντα για να καταλήξει σε συμφωνία. Θα προτιμούσα να είχε ξεκινήσει με διαφορετικό τρόπο: από την άμεση έκκληση σε μια μαζική λαϊκή κινητοποίηση, παρατεταμένη, στην οποία θα συμμετείχαν εκατομμύρια άνθρωποι, με κεντρικό σύνθημα την πλήρη διαγραφή του χρέους. Και επίσης από μια έντονη μάχη κατά των κερδοσκόπων, τη διαφθορά, των πλούσιων που δεν πληρώνουν φόρους, τους εφοπλιστές, την Εκκλησία ... Αλλά δεν είμαι Έλληνας, και δεν θέλω να δώσω μαθήματα. Δεν ξέρω αν μία δράση επικεντρωμένη στην λαϊκή κινητοποίηση, μία δράση κατά κάποιο τρόπο μάλλον δικτατορική, θα ήταν εφικτή. Για την ώρα, μετά από πέντε μήνες της κυβέρνησης Τσίπρα, υπάρχει αυτό το νικηφόρο δημοψήφισμα και η κατάσταση παραμένει εντελώς ανοιχτή. Είναι ήδη πολλά. 

7. Συνεχίζω να θεωρώ ότι το πιο σκληρό ιδεολογικό πλήγμα που μπορούμε να επιφέρουμε στο σημερινό ευρωπαϊκό σύστημα αντιπροσωπεύεται από το σύνθημα της ολικής διαγραφής του ελληνικού χρέους, ένας χρέος κερδοσκοπικό για το οποίο ο ελληνικός λαός είναι εντελώς αθώος. Αντικειμενικά, η διαγραφή αυτή είναι εφικτή: πολλοί οικονομολόγοι, οι οποίοι δεν είναι καθόλου επαναστατικοί, πιστεύουν ότι η Ευρώπη πρέπει να ακυρώσει το ελληνικό χρέος. Αλλά η πολιτική είναι υποκειμενική, είναι διαφορετική από την καθαρή οικονομία. Οι κυβερνήσεις θέλουν να εμποδίσουν εντελώς μια νίκη του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό το σημείο. Μετά από αυτή τη νίκη, θα υπάρξει η νίκη του Podemos, μετά ίσως άλλες δραστικές λαϊκές ενέργειες στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης, οι κυβερνήσεις, που οδηγούνται από τα οικονομικά λόμπι, θέλουν να τιμωρήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ, να τιμωρήσουν τον ελληνικό λαό, παρά να ρυθμίσουν το πρόβλημα του χρέους. Για να τιμωρηθούν όσοι θέλουν αυτή την τιμωρία, η έλλειψη πληρωμής είναι η καλύτερη διαδικασία, ανεξάρτητα από τους κινδύνους. Η Αργεντινή το έχει κάνει πριν από μερικά χρόνια, δεν είναι νεκρή, κάθε άλλο. 

8. Παντού αναδεύεται, για την Ελλάδα, η ερώτηση μιας "εξόδου" από την Ευρώπη. Αλλά στην πραγματικότητα, είναι οι αντιδραστικοί Ευρωπαίοι που ξεστομίζουν αυτή την ερώτηση. Είναι αυτοί που κάνουν το "Grexit" μια επικείμενη απειλή. Θέλουν να τρομάξουν τους ανθρώπους. Η σωστή γραμμή, η οποία μέχρι τώρα είναι εκείνη του ΣΥΡΙΖΑ όπως και του Podemos, είναι να πει, "Μένουμε στην Ευρώπη. Θέλουμε μόνο, όπως είναι δικαίωμά μας, να αλλάξουν οι κανόνες αυτής της Ευρώπης. Θέλουμε να σταματήσει να είναι ένας ιμάντας μετάδοσης ανάμεσα στον παγκοσμιοποιημένο φιλελεύθερο καπιταλισμό και τη συντήρηση των δεινών του λαού. Θέλουμε μια πραγματικά ελεύθερη και λαϊκή Ευρώπη". Είναι στο χέρι των αντιδραστικών να πουν τι πιστεύουν γι 'αυτό. Αν θέλουν να διώξουν την Ελλάδα, το οποίο το προσπαθούν! Σε αυτό το σημείο, η μπάλα είναι στο γήπεδό τους. 

9. Σε δεύτερο πλάνο, αισθάνεται κανείς τους γεωπολιτικούς φόβους. Και αν η Ελλάδα στραφεί σε άλλους εκτός από τους μπαμπούλες της Ευρώπης; Λοιπόν, λέω αυτό: όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική. Καλλιεργούν φιλίες εντελώς κυνικές, όπως η Ολλανδία στη Σαουδική Αραβία. Ενάντια στις πιέσεις στις οποίες υπόκειται, η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να έχει μια εξίσου ελεύθερη πολιτική. Εφόσον οι Ευρωπαίοι αντιδραστικοί θέλουν να τιμωρήσουν τον ελληνικό λαό, εκείνος έχει το δικαίωμα να ζητήσει εξωτερική βοήθεια για να μειώσει ή να αποτρέψει τις επιπτώσεις αυτής της τιμωρίας. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να στραφεί προς τη Ρωσία, τα Βαλκάνια, την Κίνα, τη Βραζιλία, ακόμη και στον παλιό ιστορικό εχθρό της, την Τουρκία. 

10. Αλλά όποια κι αν είναι αυτά τα διαρθρωτικά μέτρα, η κατάσταση στην Ελλάδα θα πρέπει να επιλυθεί από τους ίδιους τους Έλληνες. Η αρχή της υπεροχής των εσωτερικών υποθέσεων ισχύει σε αυτή την κατάσταση. Ωστόσο, οι κίνδυνοι είναι ακόμη πιο σημαντικοί από το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι στην εξουσία μόνο τυπικά. Ήδη γνωρίζουμε, το νιώθουμε, οι παλιές πολιτικές δυνάμεις δολοπλοκούν στα παρασκήνια. Εκτός από ότι η κρατική εξουσία, που αποκτήθηκε υπό κανονικές συνθήκες, και όχι επαναστατικές, πολύ γρήγορα διαφθείρει, μπορεί κανείς να κάνει προφανώς κλασικές ερωτήσεις: ελέγχει ο ΣΥΡΙΖΑ πλήρως την αστυνομία, τον στρατό, τη δικαιοσύνη, την οικονομική και χρηματοπιστωτική ολιγαρχία; Σίγουρα όχι. Ο εσωτερικός εχθρός εξακολουθεί να υπάρχει, είναι σχεδόν άθικτος, παραμένει ισχυρός, και υποστηρίζεται κρυφά από εξωτερικούς εχθρούς, συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας και των αντιδραστικών κυβερνήσεων. Το λαϊκό κίνημα και οι οργανώσεις βάσης του πρέπει να επιβλέπουν συνεχώς τις ενέργειες της κυβέρνησης. Για μία ακόμη φορά, το "όχι" του δημοψηφίσματος δε θα είναι μια πραγματική δύναμη, εκτός εάν επεκταθεί από πολύ ισχυρές ανεξάρτητες διαδηλώσεις. 

11. Μια βοήθεια διεθνής, λαϊκή, δημοσιοποιημένη, αδιάκοπη, θα πρέπει να στηρίξει με όλες τις δυνάμεις την ελληνική επιδίωξη. Θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι σήμερα το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 86% του διαθέσιμου πλούτου. Η παγκόσμια καπιταλιστική ολιγαρχία είναι πολύ περιορισμένη, πολύ εστιασμένη, πολύ οργανωμένη. Απέναντι σε αυτή, οι διάσπαρτοι λαοί χωρίς πολιτική ενότητα, εγκλωβισμένοι εντός των εθνικών συνόρων, θα παραμείνουν αδύναμοι και σχεδόν ανίσχυροι. Τα πάντα σήμερα παίζονται στο παγκόσμιο επίπεδο. Ο μετασχηματισμός της ελληνικής υπόθεσης σε μια υπόθεση διεθνή πολύ ισχυρής συμβολικής αξίας είναι μια αναγκαιότητα, συνεπώς ένα καθήκον. 

Πηγή: Liberation

Μετάφραση: Κωνσταντίνα Μαγγίνα