To μέλλον του ΠΑΣΟΚ και του πολιτικού σχηματισμού της «Ελιάς»
Του Σίμου Ανδρονίδη*
Στην πολιτική μάχη των Ευρωεκλογών, το ΠΑΣΟΚ κατήλθε εντασσόμενο στον πολιτικό σχηματισμό της «Ελιάς». Στον ίδιο πολιτικό σχηματισμό έχουν ενταχθεί και άλλες ομάδες και συσσωματώσεις που αναφέρονται στον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς, (βλ. Συμφωνία για την νέα Ελλάδα του Ανδρέα Λοβέρδου, κ.α).
Η διαμόρφωση του πολιτικού σχηματισμού της «Ελιάς» επισφραγίστηκε με την ιδρυτική συνδιάσκεψη η οποία έλαβε χώρα στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2014. Το κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου αποτελεί και την μεγαλύτερη κομματική ‘συνιστώσα’ της «Ελιάς». Η δημιουργία της «Ελιάς» ακολουθεί την πεπατημένη του αντίστοιχου ιταλικού πολιτικού προτύπου, έχοντας ως απώτερο στόχο να διευρύνει την κοινωνική απεύθυνση της Κεντροαριστεράς. Η δημιουργία της όμως εδράζεται πάνω στο πολιτικό έδαφος της προσίδιας και προϊούσας «καρτελοποίησης» και «περιχαράκωσης» του πολιτικού-κομματικού συστήματος με την αντιπαράθεση να διεξάγεται μόνο για την νομή και την διαχείριση της εξουσίας, αφήνοντας ταυτόχρονα «ακάλυπτο» τον χώρο της πολιτικής και ιδεολογικής διαπάλης.
Πλέον, με το πρόσχημα της «κυβερνησιμότητας», της διατήρησης της κοινωνικής και πολιτικής «σταθερότητας» και της παραμονής και πρόσδεσης της χώρας στον «σκληρό» πυρήνα της Ευρώπης, η «Ελιά» κατέρχεται στις επερχόμενες ευρωεκλογές απευθυνόμενη ουσιαστικά σε μερίδες της άρχουσας τάξης καθώς και σε μικροαστικές και μεσοαστικές κοινωνικές τάξεις, οι οποίες συγκροτούνται και κανοναρχούνται από το ιδεολόγημα της διατήρησης της κοινωνικής και πολιτικής «σταθερότητας».
«Ριγμένες πάνω στην πολιτική σκηνή από τους θεσμούς του καπιταλιστικού Κράτους, (σ.σ: ‘η αγροτιά, κυρίως η μικρή ιδιοκτησία, καθώς και η μικροαστική ιδιοκτησία’) αυτές οι τάξεις αποτελούν συχνά τάξεις-στηρίγματα».[1] Και αυτές οι «τάξεις-στηρίγματα» ορίζονται και προσκολλώνται ταυτόχρονα στο αστικό κράτος, με διττό στόχο: 1. Για να καλύψουν την ανάγκη πολιτικής τους εκπροσώπησης, 2. Για να προσπορίσουν υλικό όφελος. Έτσι, το ΠΑΣΟΚ, ως κυβερνητικός εταίρος, πλέον δομείται ως κόμμα εκπροσώπησης μικροαστικών και μεσοαστικών τάξεων, ως απόρροια της ριζικής του μετατόπισης και της αποδόμησης των σχέσεων εκπροσώπησης που είχε συγκροτήσει με το μπλοκ της εργατικής τάξης.
Η ώσμωση οικονομικού νεοφιλελευθερισμού και πολιτικού αυταρχισμού ορίζει και προσδιορίζει το «νέο» πολιτικό κόμμα, διαδικασία που λαμβάνει χώρα υπό το περιοριστικό «πεδίο» του κράτους. Ο μετασχηματισμός του κόμματος συνέβαλλε στην «εξαφάνιση» της όποιας αριστερής πολιτικής του φυσιογνωμίας. Το πολιτικό μέλλον του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που προσδιόρισε και επηρέασε όσο κανένα άλλο την πορεία της Μεταπολίτευσης είναι άδηλο και σκοτεινό. Η ένταξη του στον πολιτικό σχηματισμό της «Ελιάς» δεν διαγράφει τις πολιτικές του ευθύνες.
Αποτελέσματα Ευρωεκλογών 2014
Η διαμόρφωση του πολιτικού σχηματισμού της «Ελιάς» επισφραγίστηκε με την ιδρυτική συνδιάσκεψη η οποία έλαβε χώρα στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2014. Το κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου αποτελεί και την μεγαλύτερη κομματική ‘συνιστώσα’ της «Ελιάς». Η δημιουργία της «Ελιάς» ακολουθεί την πεπατημένη του αντίστοιχου ιταλικού πολιτικού προτύπου, έχοντας ως απώτερο στόχο να διευρύνει την κοινωνική απεύθυνση της Κεντροαριστεράς. Η δημιουργία της όμως εδράζεται πάνω στο πολιτικό έδαφος της προσίδιας και προϊούσας «καρτελοποίησης» και «περιχαράκωσης» του πολιτικού-κομματικού συστήματος με την αντιπαράθεση να διεξάγεται μόνο για την νομή και την διαχείριση της εξουσίας, αφήνοντας ταυτόχρονα «ακάλυπτο» τον χώρο της πολιτικής και ιδεολογικής διαπάλης.
Πλέον, με το πρόσχημα της «κυβερνησιμότητας», της διατήρησης της κοινωνικής και πολιτικής «σταθερότητας» και της παραμονής και πρόσδεσης της χώρας στον «σκληρό» πυρήνα της Ευρώπης, η «Ελιά» κατέρχεται στις επερχόμενες ευρωεκλογές απευθυνόμενη ουσιαστικά σε μερίδες της άρχουσας τάξης καθώς και σε μικροαστικές και μεσοαστικές κοινωνικές τάξεις, οι οποίες συγκροτούνται και κανοναρχούνται από το ιδεολόγημα της διατήρησης της κοινωνικής και πολιτικής «σταθερότητας».
«Ριγμένες πάνω στην πολιτική σκηνή από τους θεσμούς του καπιταλιστικού Κράτους, (σ.σ: ‘η αγροτιά, κυρίως η μικρή ιδιοκτησία, καθώς και η μικροαστική ιδιοκτησία’) αυτές οι τάξεις αποτελούν συχνά τάξεις-στηρίγματα».[1] Και αυτές οι «τάξεις-στηρίγματα» ορίζονται και προσκολλώνται ταυτόχρονα στο αστικό κράτος, με διττό στόχο: 1. Για να καλύψουν την ανάγκη πολιτικής τους εκπροσώπησης, 2. Για να προσπορίσουν υλικό όφελος. Έτσι, το ΠΑΣΟΚ, ως κυβερνητικός εταίρος, πλέον δομείται ως κόμμα εκπροσώπησης μικροαστικών και μεσοαστικών τάξεων, ως απόρροια της ριζικής του μετατόπισης και της αποδόμησης των σχέσεων εκπροσώπησης που είχε συγκροτήσει με το μπλοκ της εργατικής τάξης.
Η ώσμωση οικονομικού νεοφιλελευθερισμού και πολιτικού αυταρχισμού ορίζει και προσδιορίζει το «νέο» πολιτικό κόμμα, διαδικασία που λαμβάνει χώρα υπό το περιοριστικό «πεδίο» του κράτους. Ο μετασχηματισμός του κόμματος συνέβαλλε στην «εξαφάνιση» της όποιας αριστερής πολιτικής του φυσιογνωμίας. Το πολιτικό μέλλον του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που προσδιόρισε και επηρέασε όσο κανένα άλλο την πορεία της Μεταπολίτευσης είναι άδηλο και σκοτεινό. Η ένταξη του στον πολιτικό σχηματισμό της «Ελιάς» δεν διαγράφει τις πολιτικές του ευθύνες.
Αποτελέσματα Ευρωεκλογών 2014
Το ΠΑΣΟΚ/Ελιά έλαβε το 8,02% στις ευρωεκλογές που διεξήχθησαν στις 25 Μαϊου, εκλέγοντας δύο ευρωβουλευτές. Συγκριτικά με τις ευρωεκλογές του 2009 η εκλογική δύναμη του ΠΑΣΟΚ συρρικνώθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό. Στις ευρωεκλογές του 2009 το κόμμα έλαβε το 36,64% των ψήφων και εξέλεξε 8 ευρωβουλευτές. Η πτώση είναι δραματική και φανερώνει την κοινωνική, πολιτική και εκλογική απίσχνανση του άλλοτε κραταιού κινήματος. Πλέον, το ΠΑΣΟΚ φαίνεται να σταθεροποιείται σε ρόλο πολιτικού συμπληρώματος σε κυβερνήσεις συνεργασίας. Η άλλοτε κραταιά κομματική και πολιτική δομή ‘ΠΑΣΟΚ’ έχει παραχωρήσει την θέση της σε ένα κόμμα που επιδιώκει να κινείται στις «παρυφές» του συστήματος διακυβέρνησης. Η πολιτική στρατηγική που έχει χαράξει ο πρόεδρος του, Ευάγγελος Βενιζέλος έχει καταστήσει το ΠΑΣΟΚ οργανικό συμπλήρωμα της Ν.Δ.
Ο Χριστόφορος Βερναρδάκης κάνοντας μία πρώτη ανάλυση του αποτελέσματος των ευρωεκλογών παρατηρεί πως «η Ελιά δείχνει μια «πολυσυλλεκτικότητα» χαμηλής αντοχής. Τα ποσοστά της ήρθαν κατά βάση από την εκλογική περιφέρεια».[2] Το «νέο» κόμμα ΠΑΣΟΚ καταφέρνει να διατηρήσει κάποια «υπολείμματα» του παλαιού εκλογικού του μηχανισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, προσομοιάζει περισσότερο με ένα «μικρό» πολυσυλλεκτικό κόμμα το οποίο και στερείται συγκεκριμένης κοινωνικής έδρασης, συγκεκριμένου κοινωνικού επίκεντρου.
Η πολιτική συμμαχία της Ελιάς-Δημοκρατική Παράταξη κατέδειξε και τα περιορισμένα όρια του εγχειρήματος λειτουργώντας περισσότερο ως πολιτική «κολυμβήθρα» του Σιλωάμ για το ΠΑΣΟΚ. Πλέον το ΠΑΣΟΚ ως λειτουργικό κόμμα του κράτους έχει απορροφήσει την παλαιά κοινωνική-αντιπροσωπευτική του διάσταση και λειτουργία, κάτι που υπήρξε απόρροια της ενσωμάτωσης τους στο κράτος. Η πολιτική αναπαραγωγή του συντελείται εντός της προσίδια κρατικής δομής, καθιστώντας το ΠΑΣΟΚ/ΕΛΙΑ λειτουργικά και «εργαλειακά» εξαρτώμενο από το κράτος. Το μέλλον του πολιτικού εγχειρήματος της Ελιάς εξαρτάται από τις «αντοχές» που θα δείξει η δικομματική κυβέρνηση. Το 8% που απέσπασε το ΠΑΣΟΚ.ΕΛΙΑ ίσως επιτρέψει στον Ευάγγελο Βενιζέλο και στο ΠΑΣΟΚ να εμφανιστούν ως οι «καταλύτες» μίας ενδεχόμενης απόπειρας ανασυγκρότησης της «όλης» Κεντροαριστεράς.
Επισείοντας τον ψεύτικο «κίνδυνο» διατάραξης της κοινωνικής και πολιτικής σταθερότητας, σε περίπτωση που αναλάβει τα ηνία της εξουσίας ο ΣΥΡΙΖΑ, θα επιδιώξει την ανασυγκρότηση της «όλης» Κεντροαριστεράς απευθυνόμενο σε μεσαία και μεσοαστικά κοινωνικά στρώματα.
Όμως, σε αυτή την περίπτωση αγνοεί αυτό που πολύ εύστοχα επισήμανε ο Χριστόφορος Βερναρδάκης: «Τα δεδομένα δείχνουν ότι η απόσταση (δηλαδή η «πόλωση») αφορά και μεγάλο μέρος των μεσοαστικών στρωμάτων. Οι ευρωεκλογές έδειξαν ότι οι κυρίαρχες τάξεις τείνουν να μείνουν χωρίς «τάξεις-στηρίγματα», προφανώς λόγω της τεράστιας κοινωνικής και οικονομικής καταστροφής μεγάλου μέρους των μεσοαστικών στρωμάτων. Η τάση αυτή μένει να δούμε πως θα εξελιχθεί τους επόμενους μήνες και έως τις εκλογές».[3]
Ο Χριστόφορος Βερναρδάκης κάνοντας μία πρώτη ανάλυση του αποτελέσματος των ευρωεκλογών παρατηρεί πως «η Ελιά δείχνει μια «πολυσυλλεκτικότητα» χαμηλής αντοχής. Τα ποσοστά της ήρθαν κατά βάση από την εκλογική περιφέρεια».[2] Το «νέο» κόμμα ΠΑΣΟΚ καταφέρνει να διατηρήσει κάποια «υπολείμματα» του παλαιού εκλογικού του μηχανισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, προσομοιάζει περισσότερο με ένα «μικρό» πολυσυλλεκτικό κόμμα το οποίο και στερείται συγκεκριμένης κοινωνικής έδρασης, συγκεκριμένου κοινωνικού επίκεντρου.
Η πολιτική συμμαχία της Ελιάς-Δημοκρατική Παράταξη κατέδειξε και τα περιορισμένα όρια του εγχειρήματος λειτουργώντας περισσότερο ως πολιτική «κολυμβήθρα» του Σιλωάμ για το ΠΑΣΟΚ. Πλέον το ΠΑΣΟΚ ως λειτουργικό κόμμα του κράτους έχει απορροφήσει την παλαιά κοινωνική-αντιπροσωπευτική του διάσταση και λειτουργία, κάτι που υπήρξε απόρροια της ενσωμάτωσης τους στο κράτος. Η πολιτική αναπαραγωγή του συντελείται εντός της προσίδια κρατικής δομής, καθιστώντας το ΠΑΣΟΚ/ΕΛΙΑ λειτουργικά και «εργαλειακά» εξαρτώμενο από το κράτος. Το μέλλον του πολιτικού εγχειρήματος της Ελιάς εξαρτάται από τις «αντοχές» που θα δείξει η δικομματική κυβέρνηση. Το 8% που απέσπασε το ΠΑΣΟΚ.ΕΛΙΑ ίσως επιτρέψει στον Ευάγγελο Βενιζέλο και στο ΠΑΣΟΚ να εμφανιστούν ως οι «καταλύτες» μίας ενδεχόμενης απόπειρας ανασυγκρότησης της «όλης» Κεντροαριστεράς.
Επισείοντας τον ψεύτικο «κίνδυνο» διατάραξης της κοινωνικής και πολιτικής σταθερότητας, σε περίπτωση που αναλάβει τα ηνία της εξουσίας ο ΣΥΡΙΖΑ, θα επιδιώξει την ανασυγκρότηση της «όλης» Κεντροαριστεράς απευθυνόμενο σε μεσαία και μεσοαστικά κοινωνικά στρώματα.
Όμως, σε αυτή την περίπτωση αγνοεί αυτό που πολύ εύστοχα επισήμανε ο Χριστόφορος Βερναρδάκης: «Τα δεδομένα δείχνουν ότι η απόσταση (δηλαδή η «πόλωση») αφορά και μεγάλο μέρος των μεσοαστικών στρωμάτων. Οι ευρωεκλογές έδειξαν ότι οι κυρίαρχες τάξεις τείνουν να μείνουν χωρίς «τάξεις-στηρίγματα», προφανώς λόγω της τεράστιας κοινωνικής και οικονομικής καταστροφής μεγάλου μέρους των μεσοαστικών στρωμάτων. Η τάση αυτή μένει να δούμε πως θα εξελιχθεί τους επόμενους μήνες και έως τις εκλογές».[3]
Αν αυτή η τάση μίας προϊούσας πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης των μεσοαστικών στρωμάτων συνεχιστεί, τότε αυτομάτως το ΠΑΣΟΚ/ΕΛΙΑ αποκόπτεται από ένα σημαντικό κομμάτι μίας συγκεκριμένης κοινωνικής βάσης. Οι εγκάρσιες τομές που προκλήθηκαν στο κοινωνικό σώμα λόγω της οικονομικής κρίσης και της διαχείρισης και ρύθμισης της επηρέασαν και τα μεσοαστικά κοινωνικά στρώματα, στερώντας την κυρίαρχη τάξη από έναν δυνητικό κοινωνικό «σύμμαχο». Το προσεχές πολιτικό μέλλον θα δείξει την βιωσιμότητα του εγχειρήματος της Ελιάς. Το προσεχές μέλλον θα δείξει. Άλλωστε, το «μέλλον διαρκεί πολύ».(Λουί Αλτουσέρ).
* Ο Σίμος Ανδρονίδης είναι υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.
Σημειώσεις:
[1] Βλ.σχετικά, Πουλαντζάς Νίκος, ‘Πολιτική Εξουσία και Κοινωνικές Τάξεις’, τόμος β’, γ΄ έκδοση, Μετάφραση: Χατζηπροδρομίδης Λ. Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, 1982, σελ.155.
[2] Bλ.σχετικά, Βερναρδάκης Χριστόφορος, ‘Ευρωεκλογές 2014. Οι βασικές διαιρετικές τομές του εκλογικού σώματος’, 29/05/2014. www.rednotebook.gr
[3] Βλ.σχετικά, Βερναρδάκης Χριστόφορος, ό.π
[3] Βλ.σχετικά, Βερναρδάκης Χριστόφορος, ό.π
To μέλλον του ΠΑΣΟΚ και του πολιτικού σχηματισμού της «Ελιάς»
Reviewed by Afterhistory
on
3:58:00 μ.μ.
Rating:
Reviewed by Afterhistory
on
3:58:00 μ.μ.
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου