Η αριστερά βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο

Του Φιλίπ Μαρλιέρ

Η γαλλική και ευρωπαϊκή αριστερά ∙ η αριστερά του κοινωνικού μετασχηματισμού βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο. Ποτέ ξανά από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν είχε εμφανιστεί τόσο διασπασμένη, αδύναμη και ανίσχυρη. Χωρίς να επεκταθεί η ανάλυση, είναι σαφές ότι τα κυβερνητικά κόμματα (Σοσιαλδημοκράτες και Συντηρητικοί) έχουν αποτύχει στην ευθύνη που είχαν για δημοκρατική εκπροσώπηση των συμφερόντων του λαού. Οι πολιτικές λιτότητας, που βασανίζουν τους ευρωπαϊκούς λαούς, αποτελούν το έδαφος πάνω στο οποίο η αντι-ελίτ ψήφος πρόκειται να ευημερήσει. 

Δεν υπάρχει success story στην αριστερά 

Ο François Hollande και η κυβέρνηση του Valls, περισσότερο από τους Ευρωπαίους ομολόγους τους, έφεραν τη Γαλλία στο μάτι του κυκλώνα. Ένα ακροδεξιό κόμμα στη φασιστική γενεαλογία είναι εκείνο που κέρδισε εύκολα την γαλλικές εκλογές. Τώρα απειλεί με έκρηξη του πολιτικού οικοδομήματος. Κανείς δεν ξέρει πως θα βγει η χώρα από αυτή την κατάσταση, αλλά το χειρότερο δεν αποκλείεται. 

Αφήνω σε άλλους την ανάλυση των πηγών της διείσδυσης των “ευρωσκεπτικιστικών”, “λαϊκιστικών” και ακροδεξιών δυνάμεων στην Ευρώπη. Επικεντρώνομαι στη μοίρα της αριστεράς γιατί επείγει. Δε θέλουμε να δούμε την αλήθεια: δεν υπάρχει success story σε αυτήν την πλευρά του πολιτικού φάσματος. Στην Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές, αλλά η Νέα Δημοκρατία, το κόμμα που είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή των βίαιων πολιτικών λιτότητας που επιβάλλονται από την τρόικα, αντιστέκεται σθεναρά και δεν έχει (ακόμη) εξοντωθεί. Στην Ισπανία, η απότομη μείωση του PSOE (όπως και του PP) δε μπορεί παρά μόνο εν μέρει να αντισταθμιστεί από τη σημαντική διείσδυση των Podemos (που προέρχονται από το κίνημα των Αγανακτισμένων) και τον συνασπισμό οικολόγων-κομμουνιστών της Izquierda Plural (Πλουραλιστικής Αριστεράς). Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η καλή επίδοση της ριζοσπαστικής αριστεράς οφείλεται στη διασπορά των αριστερών ψήφων, συνώνυμο με την πολιτική ανικανότητα. 

Είναι προφανές σήμερα ότι οι κυβερνώντες σοσιαλδημοκρατικοί μηχανισμοί, μπλεγμένοι στη νεοφιλελεύθερη κοσμοθεωρία τους, δεν έχουν καμία πρόθεση να επαναπροσανατολίσουν την πορεία λιτότητας τους. Χθες το βράδυ (25/5) ο Valls, ο Moscovici και ο Cambadélis μετά από μερικά ταπεινά λόγια ειδικά για την περίσταση, αντεπιτέθηκαν γρήγορα: η "Ευρώπη" είναι αυτή που είναι υπεύθυνη για την κατάρρευση του Σοσιαλιστικού Κόμματος (και ολόκληρης της αριστεράς). Κανένας από αυτούς δεν έκανε αυτοκριτική ούτε εξέτασε τους λόγους για τη ριζική απόρριψη της κυβερνητικής πολιτικής. Αυτό είναι ένα κλασικό σοσιαλδημοκρατικό επιχείρημα: η Ευρωπαϊκή Ένωση, για άλλη μια φορά, θα χρησιμεύσει ως αποδιοπομπαίος τράγος για να κατευνάσει την οργή του όχλου και στη συνέχεια «business as usual»! Όπως λέει και η βρετανική παροιμία: αφού επιβάλει μια ζημιά στους Γάλλους, η σοσιαλιστική κυβέρνηση επιπλέον τους προσβάλει. Δε χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός σε κοινοτικές υποθέσεις για να γνωρίζει ότι το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Σταθερότητας αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσεων μεταξύ των αρχηγών κρατών και ότι ο Hollande, αρνούμενος την υπόσχεση της προεκλογικής του εκστρατείας, λύγισε μπροστά στην Angela Merkel την επομένη της εκλογής του. 

Δεν υπάρχει προφανώς τίποτα να περιμένουμε από αυτή τη μικρή ομάδα των σοσιαλιστών καριεριστών που είναι τόσο δεξιοί όσο η πραγματική δεξιά. Η προδοσία τους απέναντι στο λαό είναι ατιμωτική. Η πολιτική τους είναι άμεσα υπεύθυνη για την πτώχευση των Γάλλων, και συνέβαλε κατά κόρον στην αναβίωση του Εθνικού Μετώπου. Αλλά δεν επεκτείνουμε αυτή τη σφοδρή κριτική πέρα από αυτή την ολιγαρχία. Εάν πρέπει να καταπολεμήσουμε τον μικρόκοσμο των κυβερνώντων σοσιαλιστών των Ηλυσίων, του Matignon (πρωθυπουργικό μέγαρο) και του Σοσιαλιστικού Κόμματος, είναι σημαντικό να μην γυρίσουμε την πλάτη στη μεγάλη πλειοψηφία των εκλεγμένων, των αξιωματούχων και των Σοσιαλιστών ψηφοφόρων που διαφωνούν έντονα με την πολιτική αυτή και, ολοένα και περισσότερο, αντιτίθενται ανοιχτά. 

Η "υπόθεση ΣΥΡΙΖΑ" 

Ονομάζουμε "υπόθεση ΣΥΡΙΖΑ" την ιδέα σύμφωνα με την οποία μια αποτυχημένη σοσιαλδημοκρατία βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης στην Ευρώπη, για να αντικατασταθεί από μια αριστερά του κοινωνικού μετασχηματισμού. Είναι σαφές ότι η ελληνική εμπειρία δημιουργεί και παρουσιάζει την υπόθεση από μόνη της. Πράγματι, αυτή η πρόβλεψη δεν επαληθεύεται πουθενά αλλού στην Ευρώπη. Όταν ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα μειώνεται δραματικά (όπως το Σοσιαλιστικό Κόμμα στη Γαλλία), τείνει να παρασύρει όλες τις αριστερές δυνάμεις μαζί του στην άβυσσο. Μπορεί κανείς να εξηγήσει αυτό το προφανές παράδοξο: ένα "μετριοπαθές" εκλογικό σώμα που ψηφίζει κυρίως τη σοσιαλδημοκρατία το κάνει γνωρίζοντας ότι υποστηρίζει ένα κόμμα και ένα πρόγραμμα της αριστεράς. Αντιμέτωπος με την σοσιαλδημοκρατική προδοσία, ο μέσος ψηφοφόρος χάνει κάθε εμπιστοσύνη στην sui generis Αριστερά. Έτσι, σε πολλές περιπτώσεις, θα απέχει, και μερικές φορές θα ψηφίσει Εθνικό Μέτωπο σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Εκτός από το ότι το πιο "ριζοσπαστικό" πρόγραμμα του Αριστερού Μετώπου δεν προσελκύει αυθόρμητα τον "μετριοπαθή" ψηφοφόρο, θα διστάσει να προσεγγίσει μια άλλη αριστερή δύναμη, η οποία δεν κατάφερε να αποδείξει ότι θα μπορούσε να συνάψει συμμαχίες με σοσιαλδημοκράτες που ωστόσο αντιτίθενται στην προδοσία των ηγετών τους. 

Όσο δεξιά και αντιλαϊκή μπορεί να είναι αυτή η "σοσιαλιστική" κυβέρνηση, τα γεγονότα έχουν στραγγαλίσει την "υπόθεση ΣΥΡΙΖΑ". Με εξαίρεση κάποιες ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Ολλανδία), τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα σημείωσαν κυρίως καλά αποτελέσματα. Μάλιστα κέρδισαν τις εκλογές σε ορισμένες χώρες (Πορτογαλία, Ιταλία, Σουηδία, Μάλτα). Υπάρχουν ενδείξεις ότι η σοσιαλδημοκρατία, όσο αναξιόπιστη κι αν είναι, παραμένει στα μάτια του λαού, θέλοντας και μη, η κύρια δύναμη της αριστεράς στην Ευρώπη, η οποία, παρά τις σοβαρές ελλείψεις και προδοσίες φαίνεται να είναι σε καλύτερη θέση για να παράσχει προστασία ενάντια στις επιθέσεις της αντιδραστικής ή φασιστικής δεξιάς. Η ριζοσπαστική αριστερά πρέπει να μάθει από αυτή την κατάσταση και να οικοδομήσει μια νέα πολιτική στρατηγική σε αυτή τη βάση. 

Στις 14 Μαΐου, κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης αριστερών ηγετών που διοργανώθηκε από το Mediapart, ο Jean-Luc Mélenchon είχε αναγνωρίσει ότι δεν πίστευε στην "υπόθεση ΣΥΡΙΖΑ": "Όλη η αριστερά υποχωρεί ενωμένη, το γνωρίζω". Αν και δεν επισημάνθηκε από τους σχολιαστές, αυτή η ομολογία είναι σημαντική. Φαίνεται να σηματοδοτεί την απαξίωση της ιδέας σύμφωνα με την οποία επίκειται η καταστροφή του Σοσιαλιστικού Κόμματος, και η αριστερά της Αριστεράς θα γίνει το νέο ηγεμονικό μπλοκ της Αριστεράς. Παραδέχομαι ότι η κυβερνητική πολιτική θα έχει τελικά το ίδιο αποτέλεσμα για το Σοσιαλιστικό Κόμμα που είχε ο πόλεμος στην Αλγερία στην SFIO. Αλλά ένα ετοιμοθάνατο Σοσιαλιστικό Κόμμα θα οδηγήσει στην τελική πτώση όλης της γαλλικής αριστεράς. 

Μια απάντηση ενιαία και συμπαγής 

Τι να γίνει; Το Μέτωπο της Αριστεράς πρέπει να επανεξετάσει επειγόντως τη πολιτική στρατηγική που δεν λειτουργεί. Η δογματική πορεία τάξη εναντίον τάξης στη δεκαετία του '20 δεν είχε αποδυναμώσει την SFIO αλλά απέτυχε να εξαφανίσει το PCF. Σήμερα, η sui generis σοσιαλιστική επίθεση δυσφημεί όσους την εξασκούν, και απομακρύνει από τη μάχη μας τους σοσιαλιστές που είναι έτοιμοι να μεταπηδήσουν σε μια πιο επιθετική κριτική κατά της κυβέρνησης. 

Η αναγέννηση της αριστεράς δεν θα γίνει εναντίον του Σοσιαλιστικού Κόμματος στο σύνολό του, αλλά μαζί με τις (πολλές) σοσιαλιστικές δυνάμεις που αντιτίθενται στην πολιτική λιτότητας της κυβέρνησης. Δεν πρέπει να υπάρχει κανένας προκαταρκτικός όρος σε μια κόκκινη-ροζ-πράσινη συνάντηση. Ο καθένας θα πρέπει να μπορεί να συμβάλει σε αυτή τη συλλογική προσπάθεια από την αριστερή οργάνωσή του, όποια κι αν είναι αυτή. Οι επιθέσεις και τα υποτιμητικά σχόλια για το χώρο των σοσιαλιστών είναι τελείως αντιπαραγωγικά και πρέπει να σταματήσουν αμέσως. Πρέπει να σεβαστούμε την ένταξη, την κουλτούρα και τη διαδικασία της πολιτικής ωρίμανσης του καθενός. 

Αυτό είναι το νόημα του μανιφέστου των "Socialistes affligés" που έχω υπογράψει με τον Liêm Hoang Ngoc. Ο Liêm είναι ηγετική φυσιογνωμία του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ενώ εγώ τάσσομαι με το Αριστερό Μέτωπο.[1] Οργανώσεις του συνόλου της αριστεράς πρέπει να οργανωθούν γρήγορα. Θα πρέπει να έχουν ένα πρακτικό σκοπό, αποκλειστικά στραμμένο προς την πολιτική αντεπίθεση. Αυτές οι αλλαγές δε θα πρέπει να σταθούν σε ότι διαιρεί και δυσαρεστεί την αριστερά: πολιτικά φρονήματα, στρατηγικές και λάθη του παρελθόντος ή κάθε άλλη ιδεολογική φλυαρία για την οποία δε νοιάζονται καθόλου οι Γάλλοι. 

Αυτή η κόκκινη-ροζ-πράσινη συνάθροιση της αριστεράς θα επιτρέψει τη δημιουργία ενός δημοκρατικού πλαισίου συζητήσεων που θα οδηγήσουν σε μια συμφωνία για ένα μικρό αριθμό συγκεκριμένων μέτρων: 32 ώρες, φορολογική μεταρρύθμιση, διαχωρισμός των τραπεζών, διάσωση των συντάξεων, υπεράσπιση και επανεκτίμηση του κατώτατου μισθού, έλεγχος των απολύσεων, πρόσληψη προσωπικού στα νοσοκομεία και τη δημόσια εκπαίδευση, ενεργειακή μετάβαση, 6η δημοκρατία. Υπάρχουν κοινές θέσεις του Αριστερού Μετώπου στη σοσιαλιστική αριστερά σε θέματα που αφορούν σε μεγάλο βαθμό τους Γάλλους. Μια τέτοια ενιαία πορεία θα επιτρέψει στην Αριστερά να ανακτήσει τον έλεγχο και να κερδίσει εκ νέου την εμπιστοσύνη του εκλογικού σώματος της Αριστεράς. Η Αριστερά θα μπορούσε έτσι να σπάσει τον φαύλο κύκλο της ήττας, της απογοήτευσης και της αποστράτευσης. 

Ο Edwy Plenel στο "Direct Mediapart" χθες το βράδυ (25/5) καταφέρθηκε εναντίον μιας γαλλικής αριστεράς "διασπασμένης, δογματικής και με κλίκες". Έχει δίκιο, αλίμονο. Ο καθένας στο Μέτωπο της Αριστεράς και της σοσιαλιστικής αριστεράς πρέπει να τακτοποιήσει τα του οίκου του. Αυτό επείγει, διαφορετικά η καταστροφή θα γίνει πραγματικότητα. 

Σημείωση:

[1] Liêm Hoang Ngoc, Philippe Marlière, "Le manifeste des Socialistes Affligés", Mediapart, 11 Μαΐου 2014, http://blogs.mediapart.fr/blog/socialistes-affliges/110514/le-manifeste-des-socialistes-affliges

Μετάφραση: Κωνσταντίνα Μαγγίνα

Πηγή: Mediapart