Κατεβαίνοντας τον Αχέροντα

του Ευτύχη Μπιτσάκη

Παλαιότερα, σε άρθρο μου στην «Ε», είχα χρησιμοποιήσει τον ίδιο τίτλο για να χαρακτηρίσω την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Στο διάστημα που πέρασε, και με επιταχυνόμενη πορεία, οδηγούμαστε προς την Αχερουσία. Παγκόσμια κρίση: αλλά μέσα στη γενικότερη κρίση, η Ελλάδα έχει και τις δικές της τοπικές ιδιομορφίες. Δηλαδή: Παρακμή της αγροτικής οικονομίας. Αποβιομηχάνιση. Δημόσιο χρέος 113% του ΑΕΠ. Δανεισμός με επαχθείς όρους. Αδεια ταμεία. Πρώτοι σε ποσοστό φτώχειας στην «Ευρώπη των 27». Η κυβέρνηση της Ν.Δ. κοιμόταν ύπνο βαθύ. Η σημερινή με σπασμωδικά μέτρα επιχειρεί να αντιμετωπίσει την κρίση. Αλλά στρατηγική εξόδου προς μια βιώσιμη και αξιοβίωτη κοινωνία δεν έχει επεξεργαστεί ούτε η Ν.Δ. ούτε, δυστυχώς, η κατακερματισμένη Αριστερά.

Πώς φτάσαμε λοιπόν εδώ; Σε ένα πρώτο επίπεδο εμπειρικών διαπιστώσεων, θα σημειώναμε τη διασπάθιση του δημόσιου πλούτου: Ολυμπιάδα, 3,5 τρισ. δραχμές, έργα βιτρίνας, δρόμοι, γραφειοκρατία, βουλευτές, δημοσιογράφοι, επιτροπές, σύμβουλοι κ.λπ. κ.λπ. Μερικά στοιχεία από τον Τύπο: βουλευτές, 16ο μισθό + συνεργάτες, σύμβουλοι, κ.λπ. Επιτροπές ων ουκ έστιν αριθμός: Τι στοιχίζουν και τι παράγουν; Κρατική τηλεόραση: Μισθοί 324.000, 218.976, 176.000 ευρώ κ.0.κ. Μια λαϊκίζουσα εκπομπή, 65.000 ευρώ και ο έχων την εκπομπή, 16.000 ευρώ κάθε Σάββατο. Προσθέστε τα golden boys, τους επικεφαλής οργανισμών κ.λπ. και βρείτε άκρη. Και μέχρι σήμερα δεν υπήρξε εισαγγελέας να παρέμβει. Από την άλλη, 20% του πληθυσμού κάτω από το όριο φτώχειας και ο αρμόδιος της Ε.Ε. έχει το θράσος να μας πει ότι 720 ευρώ αρκούν για αξιοπρεπή διαβίωση. Κρίση και σήψη: Χρηματιστήριο, Ομόλογα, Vodafone, Ζίμενς, Βατοπέδιο, Τοπλού, Χριστιανικά ήθη. «Η Ελλάδα ταξιδεύει»!

Τα προηγούμενα είναι κάτι από αυτό που απλώς φαίνεται. Επειδή η ελληνική ιδιομορφία καθορίστηκε από βαθύτερα αίτια, που σωρευτικά κατέληξαν στη σημερινή κατάσταση. Συγκεκριμένα: Ποια ήταν η στρατηγική της άρχουσας τάξης μετά τον πόλεμο; Μια απρογραμμάτιστη, περιστασιακή «ανάπτυξη», που δεν επρόκειτο να οδηγήσει σε μια κλασική αστική κοινωνία: Η ημιορεινή και ορεινή οικονομία είχε καταστραφεί από τον εμφύλιο. Οι εσωτερικοί πρόσφυγες είχαν εγκαταλειφθεί στη μοίρα τους, το καρκίνωμα της Αθήνας και των άλλων πόλεων γενικευόταν, με συνέπεια την κυριαρχία του παρασιτισμού σε βάρους της υλικής παραγωγής. Ταυτόχρονα: «Ανάπτυξη» μέσω του τουρισμού, «να γίνει η Ελλάδα ένα απέραντο ξενοδοχείο» (Σεφέρης). Ανεργία και παρισιτισμός: Μόνο σε μια πιτσαρία, στο Παγκράτι, 14 μηχανάκια delivery, δηλαδή 14 νέοι, αντί για παραγωγική απασχόληση, κουβαλούν κάθε βράδυ πίτσα (άλλο σύμβολο της ελληνικής αθλιότητας) στα διαμερίσματα-θήκες του κλεινού άστεως.

Εντέλει: Τι ποιότητα ζωής και τι νόημα ζωής μπορεί να υπάρξει στις πόλεις των άθλιων διαμερισμάτων-τάφων, της μοναξιάς, της κυριαρχίας του χυδαίου αστικο-λαϊκού «πολιτισμού»; Συνολικά οι πιο επικερδείς τομείς της ελληνικής οικονομίας έχουν ως επί το πλείστον παραδοθεί στο ξένο κεφάλαιο, από τη βιομηχανία, μέχρι τις βιομηχανίες τροφίμων και το εμπόριο τροφίμων. Και οι αγρότες; Τιμή λαδιού στην παραγωγή, 1,80 ευρώ. Στα σουπερμάρκετ 6 ευρώ. Παρόμοια και τα άλλα αγροτικά προϊόντα. Ποιος θα καθαρίσει την κόπρο του Αυγείου στη διακίνηση των αγροτικών προϊόντων, προς όφελος και των αγροτών και των κατοίκων της πόλεως; Εν τω μεταξύ η αγροτιά πεθαίνει και οι νέοι μεταναστεύουν στις πόλεις, ελπίζοντας τι; Η Ελλάδα είναι μια χώρα σε παρακμή. Η υλική παραγωγή αντιπροσωπεύει μόλις το 15% του εθνικού προϊόντος. Στη γεωργία, στην αλιεία και στη δασοκομία απασχολείται συνολικά μόλις το 12% του ενεργού πληθυσμού. Ο παρασιτισμός έχει γίνει κύριο χαρακτηριστικό της οικονομίας «μας». Είναι λοιπόν τυχαίο ότι το δημόσιο έλλειμμα ανέρχεται στο 12,7% του ΑΕΠ και ότι το δημόσιο χρέος ανήλθε στο 113% του ΑΕΠ;

Τι κάνει λοιπόν η σημερινή κυβέρνηση; Η κατάσταση είναι πράγματι τραγική. Ομως: Για τις τράπεζες βρέθηκαν 28 δισ. Για να σταματήσουν τα μπλόκα των αγροτών δεν βρίσκεται 1 δισ. Και γιατί τα 28 δισ. να δοθούν στις τράπεζες και όχι στους οφειλέτες, να γλιτώσουν και αυτοί, να γεμίσουν και τα ταμεία των καθ΄ όλα συμπαθών καθεδρικών του τζόγου; Δεν το σκέφτηκαν οι «αρμόδιοι»; Προφανώς το σκέφτηκαν. Ομως η ταξική τους όραση, εγγενώς πάσχουσα από δαλτωνισμό, έβλεπε μόνο τις τράπεζες. Συνολικά: Σκληρή ταξική πολιτική για την αντιμετώπιση της κρίσης. Αλλά αρμόδιος φρόντισε να μας καθησυχάσει, δηλώνοντας ότι παρά την κρίση τα κέρδη των τραπεζών δεν πρόκειται να μειωθούν. Κι επειδή, κατά τον κύριο Λοβέρδο, «δεν υπάρχει σάλιο», πρέπει να περικοπούν μισθοί, συντάξεις, επιδόματα, να ζήσουν οι συνταξιούχοι με 350 ευρώ και οι νέοι, απόφοιτοι Λυκείου, ΤΕΙ, ΑΕΙ, με 700, αν είναι τυχεροί! Και οι χρυσοκάνθαροι της Κομισιόν να μας συμπεριφέρονται σαν γκαουλάιτερ, να μας θεωρούν αναξιόπιστους, να ζητούν ακριβή στοιχεία, να είμαστε υπό επιτήρηση, να μας απειλούν με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και να χαράσσουν «οδικό χάρτη» δίνοντας προθεσμία 4 μηνών. Η «ελληνική νομαρχία» δεν μπορεί να έχει τη δική της δημοσιονομική πολιτική. Ως «νομαρχία» υπόκειται στις εντολές της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας. Η ελληνική οικονομία δεν είναι βιώσιμη. Λοιπόν: περικοπή μισθών και συντάξεων, ξεπούλημα παλαιότερα του ΟΤΕ, της Ολυμπιακής κ.λπ., πρόσφατα του λιμανιού του Πειραιά κι έπεται συνέχεια. Ετσι, ενώ υποθηκεύεται το μέλλον, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει την κρίση σαν κακός λογιστής. Δάνεια επί δανείων και διεύρυνση του φαύλου κύκλου.

Ποια προοπτική διαγράφεται λοιπόν για έξοδο από την κρίση; Οπως παντού και πάντοτε, στις χώρες όπου κυβερνά ο Μολώχ του κεφαλαίου, η κρίση θα έχει συνέπεια μια τεράστια ανακατανομή του κοινωνικού πλούτου σε βάρος των μισθωτών, των αγροτών και των μικρομεσαίων. Ειδικά για τους αγρότες: Να ξεριζωθούν. Να γίνουν και αυτοί προλετάριοι, άνεργοι, γκαρσόνια, πλασιέ. Να εισάγουμε μήλα, αχλάδια, πατάτες, βολβούς από το Μαρόκο (!), παπούτσια, ρούχα, ηλεκτρονικά. Να εισάγουμε σχεδόν τα πάντα! Και το εμπορικό ισοζύγιο; Γενειοφόρε προφήτη Μαρξ, κάτι ήξερες προβλέποντας ότι ο καπιταλισμός καταστρέφει χάριν του κέρδους και τις δύο μόνιμες πηγές του πλούτου: τη γη και τους ανθρώπους. Σε μας, και από ανικανότητα. Τι θα πρέπει να γίνει; Να υπάρξει μια μακρόπνοη στρατηγική ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας, προς μια κατεύθυνση βιώσιμης και αξιοβίωτης οικονομίας και κοινωνικής συμβίωσης. Που θα σήμαινε μεταξύ άλλων: Πρόγραμμα και κίνητρα για την ανασυγκρότηση της αγροτικής οικονομίας. Κίνητρα για να ξαναζωντανέψουν τα χωριά με επιστροφή κατοίκων από τις πόλεις και κίνητρα για μόνιμη εγκατάσταση μεταναστών στα χωριά. (Οι εθνοκάπηλοι ας μη φοβηθούν ότι θα μολυνθεί η καθαρότητα της φυλής. Στον πρώιμο Μεσαίωνα οι Σλάβοι είχαν φτάσει μέχρι τον Ταΰγετο. Τα τοπωνύμια σε όλη την Ελλάδα, σλαβικά, αρβανίτικα κ.λπ., ήταν αψευδείς σχετικοί μάρτυρες, προτού τα σβήσουν οι εθνικόφρονες κυβερνήσεις.) Ταυτόχρονα: Δάνεια και επιχορηγήσεις μόνο στις μικρές πόλεις και στην ύπαιθρο, για αναπτυξιακούς σκοπούς, στο πλαίσιο μιας συστηματικής αποκέντρωσης.
Ταυτόχρονα: Ανάκτηση από το κράτος κερδοφόρων επιχειρήσεων, όπως ο ΟΤΕ, τα λιμάνια, βιομηχανίες κ.λπ. Αγροτική πολιτική που θα στοχεύει στην κατά το δυνατόν εξάλειψη των μονοκαλλιεργειών, που προοπτικά καταστρέφουν τη γονιμότητα των εδαφών και οδηγούν στην οικολογική καταστροφή. Παιδεία που δεν θα υποβαθμίζεται, σε εκπαίδευση, δωρεάν υγεία κ.λπ., κ.λπ. Ποιος θα τα κάνει όμως αυτά και πολλά άλλα, που δεν είναι βέβαια «σοσιαλισμός»; Να ελπίσουμε ότι η Ν.Δ. θα απαλλαγεί από το «ταξικό δέρμα» της; Οτι το ΠΑΣΟΚ θα ανακόψει τη νεο-φιλελεύθερη κατολίσθησή του; Οτι η Αριστερά θα σταματήσει τον εμφύλιο και θα καταστεί κοινωνική πρωτοπορία και όχι συμπλήρωμα σε νεο-φιλελεύθερες κυβερνήσεις; Στον πάτο του κουτιού της Πανδώρας υπήρχε πάντα -έτσι λέει ο μύθος- η Ελπίδα. Αλλά: «Συν Αθηνά και χείρα κίνει», και όχι μόνο για το μεροκάματο και την τιμή του λαδιού.


Πρώτη δημοσίευση στην Ελευθεροτυπία της 4 Μαρτίου 2010