Τα Πανεπιστήμια χρειάζονται μια πραγματική μεταρρύθμιση

Του Γιάννη Παντή

Επειδή το τελευταίο χρόνο γίνεται πολύς λόγος για την μεταρρύθμιση των Πανεπιστημίων και την ανάγκη εφαρμογής της είναι απαραίτητο να ορίσουμε τι εννοούμε με τον όρο αυτό. Κατά την άποψη μου για να οριστεί η όποια αλλαγή του νομικού πλαισίου των ΑΕΙ ως μεταρρύθμιση θα πρέπει να στοχεύει στην περαιτέρω βελτίωση της εκπαιδευτικής και ερευνητικής διαδικασίας έτσι ώστε να παρέχεται υψηλού επιπέδου παιδεία σε όλα τα μέλη της κοινωνίας που το επιθυμούν.

Οι μεταρρυθμίσεις σχεδιάζονται από ομάδες με όραμα και γνώση για την επίτευξη συγκεκριμένων εκπαιδευτικών και κοινωνικών στόχων, ακολουθούν καθορισμένο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής και ποιοτικής αξιολόγησης των επιμέρους μέτρων και βασίζονται στην συναίνεση και την συμμετοχή των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας. Οι αλλαγές του νομικού πλαισίου των ΑΕΙ τα δύο τελευταία χρόνια δυστυχώς δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως μεταρρύθμιση σύμφωνα με τα παραπάνω χαρακτηριστικά αφού στην ουσία τους αποτελούν διοικητικές ρυθμίσεις που ως κύριο στόχο έχουν τον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων εξουσίας εντός των Ιδρυμάτων και τον έλεγχο των οικονομικών τους πόρων. Αυτή η ψευδεπίγραφη μεταρρύθμιση ποτέ δεν συνδέθηκε με την ανάγκη βελτίωσης της παρεχόμενης παιδείας και ως εκ τούτου έμεινε μετέωρη αναζητώντας το εκπαιδευτικό της ρόλο.

Τα πανεπιστήμια όμως όπως και όλοι οι “ζωντανοί’ οργανισμοί πρέπει να προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες και ως εκ τούτου χρειάζονται μετά από τριάντα χρόνια μια πραγματική μεταρρύθμιση με συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς στόχους σε πλήρη συγχρονισμό με τις νέες τεχνολογίες και αντιλήψεις. Η πραγματική μεταρρύθμιση των Ελληνικών Πανεπιστημίων θα πρέπει να έχει ως στόχους:
1.Την βελτίωση της εκπαιδευτικής και ερευνητικής τους λειτουργίας με την θεσμική και οικονομική ενίσχυσης της συμμετοχής τους στα διεθνή εκπαιδευτικά και ερευνητικά δίκτυα.
2.Την μετατροπή τους σε Οικολογικά Πανεπιστήμια με ειδικούς κανόνες ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης και προγράμματα σπουδών εστιασμένα στην αειφορική διαχείριση των πόρων , την βελτίωση της ποιότητας ζωής και την προστασία του περιβάλλοντος.
3.Την δημιουργία του Ηλεκτρονικού Πανεπιστημίου με την προσφορά στα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας όλων των ηλεκτρονικών λειτουργικών, ερευνητικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών δίνοντας την δυνατότητα για την απρόσκοπτη και ελεύθερη σύνδεση με όλες τις πάγκοσμιες βάσεις δεδομένων.
4.Την δημιουργία ειδικών δομών διασύνδεσης της παραγόμενης τεχνογνωσίας με τους κοινωνικούς και παραγωγικούς εταίρους.
5.Την διαμόρφωση συνθηκών πλήρους προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία στα Πανεπιστήμια και την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων και τεχνολογιών φιλικών προς αυτούς
6.Τον σχεδιασμό ειδικών εκλαϊκευμένων προγραμμάτων ενημέρωσης και μεταφοράς επιστημονικών γνώσεων με στόχο το άνοιγμα των Πανεπιστημίων στην κοινωνία

Όλοι οι παραπάνω στόχοι θα πρέπει να συναρθρωθούν με τις βασικές και διαχρονικές ακαδημαϊκές και ανθρωπιστικές αρχές που για αιώνες αποτελούν την παράδοση του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου έτσι ώστε το παραγόμενο αποτέλεσμα να οδηγήσει σε ένα Πανεπιστήμιο σύγχρονο προσαρμοσμένο στις νέες κοινωνικές ανάγκες εδραιωμένο όμως στις στέρεες βάσεις του κοινού Ευρωπαϊκού χώρου έρευνας και εκπαίδευσης.
Για να επιτευχθεί όμως αυτή η αναγκαία μεταρρύθμιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης χρειάζεται όραμα σχεδιασμός, χρονοδιάγραμμα, συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων και κυρίως ξεκάθαροι εκπαιδευτικοί στόχοι που να οδηγούν στην αναβάθμιση της παρεχόμενης παιδείας στην ελληνική κοινωνία. Με άλλα λόγια χρειάζεται να πιστέψει η Πολιτεία στον καθοριστικό ρόλο του Δημόσιου Πανεπιστήμιου για το ξεπέρασμα της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης έτσι ώστε να το εμπιστευτεί και να το συνδράμει στο δύσκολο αυτό έργο του. Όσο όμως δεν εκπληρώνονται αυτές οι προϋποθέσεις τόσο η κάθε επιχειρούμενη αλλαγή θα μένει μετέωρη και θα αναζητά το εκπαιδευτικό της περιεχόμενο. 

*Ο Γιάννης Παντής είναι καθηγητής Οικολογίας και αντιπρύτανης στο ΑΠΘ

Σημείωση: Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε σήμερα στο ένθετο "Forum" του Έθνους με τον τίτλο "Αλλαγές χωρίς όραμα και γνώση". Εκτός απο την αλλαγή του τίτλου, η εφημερίδα προέβη και σε περικοπές. Οι προτάσεις που εδώ είναι με έντονη γραφή δεν δημοσιεύτηκαν απο την εφημερίδα. Το χειρότερο είναι πως η εφημερίδα δεν ενημέρωσε τον γράφοντα για καμία απο τις παρεμβάσεις που πραγματοποίησε στο άρθρο.

Σχόλιο του αντιπρύτανη, Γιάννη Παντή: "Δεν ενημερώθηκα απο το ΕΘΝΟΣ για τις αλλαγές στο άρθρο. Δεν αντιλαμβάνομαι ποια δεοντολογία επιτρέπει κάτι τέτοιο. Αναρωτιέμαι για τις σκοπιμότητες..."