Το φάντασμα της Λέρου

Των Αντώνη Γαλανόπουλου και Κωσταντή Νικολαϊδη

«Σας ενημερώνουμε ότι αδυνατούμε να ανταποκριθούμε στις βασικές ανάγκες σίτισης των ψυχασθενών μας, οι οποίοι υποσιτίζονται αυτή τη στιγμή, λόγω των μεγάλων ελλείψεων σε τρόφιμα». Με αυτή την επιστολή του αναπληρωτή διοικητή του Κρατικού Θεραπευτηρίου στις 5 Ιουνίου, η Λέρος επέστρεψε στην επικαιρότητα μετά από 23 χρόνια. Δυο μέρες μετά η Ένωση Υπαλλήλων Κρατικού Θεραπευτηρίου Λέρου βγάζει τη δική της ανακοίνωση: «Με αφορμή τα όσα συμβαίνουν και λέγονται τις τελευταίες μέρες για τη λειτουργία του ΚΘ-ΚΥ Λέρου, όπου πραγματικά γεγονότα, διαστρεβλώνονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχουν ως αποτέλεσμα, για άλλη μια φορά, την διαπόμπευση ενός ολόκληρου νησιού, θεωρούμε υποχρέωσή μας να παραθέσουμε τα πραγματικά στοιχεία που συνθέτουν το υπαρκτό πρόβλημα.» Στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι ο ΕΟΠΠΥ οφείλει στο Κρατικό Θεραπευτήριο 5.004.609,97 κι αυτό οφείλει με τη σειρά του προς τρίτους το ποσό των 1.250.000 ευρώ.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαμε ο κ. Γκουτίδης τότε πρόεδρος της Ένωσης Υπαλλήλων και τώρα εκπρόσωπος των εργαζομένων στο ΔΣ του Ψυχιατρείου χαρακτήρισε λαϊκιστική την προσέγγιση των ΜΜΕ λέγοντας χαρακτηριστικά πως «ο όρος υποσιτισμός ταιριάζει στην υποσαχάρια Αφρική και σε καμία περίπτωση στην Ελλάδα». Αν και τονίζει ότι το Κρατικό Θεραπευτήριο βρίσκεται σε δεινή οικονομική θέση (λόγω στάσης πληρωμών του ΕΟΠΠΥ, γενικότερης υποχρηματοδότησης και του κουρέματος) επιμένει πως δεν τίθεται θέμα σίτισης. Την ίδια στιγμή κάνει λόγο για σοβαρή έλλειψη αναλώσιμων υλικών.

Στις 14 Ιουνίου οι Γιατροί του Κόσμου κινητοποιούνται  και στέλνουν τρόφιμα στη Λέρο. Όσο περνούν οι μέρες, το θέμα παίρνει έκταση και στις 3 Ιουλίου ο Γενικός Διευθυντής της Αποστολικής Εκκλησίας Ελλάδος ανακοινώνει σε τηλεοπτική εκπομπή ότι θα αναλάβουν την εξ ολοκλήρου κάλυψη των αναγκών του Ψυχιατρείου της Λέρου σε τρόφιμα για τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Στις 5 Ιουλίου η νέα διοίκησης της Ένωσης Υπαλλήλων βγάζει εκ νέου ανακοίνωση με την οποία χαρακτηρίζει το έγγραφο του αναπληρωτή διοικητής στις 5/06 ως «απαράδεκτη ενέργεια (…) το οποίο ανέφερε την ανακρίβεια ότι οι ασθενείς υποσιτίζονται» επαναλαμβάνοντας όμως πάλι πως «αναμφίβολα η λειτουργία του κρατικού θεραπευτηρίου βρίσκεται σε οριακό σημείο». Η ανακοίνωση τελειώνει με την εξής προτροπή: «Καλούμε την Διοίκηση να παραδεχτεί ότι ήταν λανθασμένη και τουλάχιστον ατυχής η έκφραση περί υποσιτισμού των ασθενών». Οι κινήσεις των Γιατρών του Κόσμου και της Εκκλησίας προσκρούουν τελικώς σε απόφαση του Δ.Σ. του Ψυχιατρείου για άρνηση κάθε δωρεάς όπως μας ενημέρωσε ο κ. Γκουτίδης καθώς το Δ.Σ. αρνείται την ύπαρξη προβλήματος σίτισης. Ακόμα και ο ίδιος ο υποδιοικητής που έστειλε την αρχική επιστολή εμφανίστηκε σε δημόσιες παρεμβάσεις του να υπαναχωρεί από τη θέση του.

Με αυτή την αλληλουχία των γεγονότων καθίσταται σαφές ότι η γενικευμένη κρίση στο χώρο της υγείας  έχει πλήξει σε σημαντικό βαθμό τη λειτουργία του Κ.Θ.Λ., θέτοντας σε κίνδυνο τη μελλοντική εύρυθμη λειτουργία του. Ταυτόχρονα είναι σαφές ότι κάποιου βαθμού πρόβλημα σίτισης έστω και για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα, έλαβε χώρα στο Κ.Θ.Λ. εν ετει 2012 κι αυτό θα αποτελεί μια σύγχρονη πληγή στο τομέα της ψυχικής υγείας.  Φαίνεται πως το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε –τουλάχιστον προσωρινά- με έκτακτη επιχορήγηση 150.000 ευρώ που ενέκρινε ο υπηρεσιακός υπουργός Υγείας Χρ. Κίττας, προδιαγράφοντας έτσι στην ουσία ένα νέο κραχ στη λειτουργία του ιδρύματος το προσεχές μέλλον. Με το πρόβλημα να καλύπτεται, το βάρος έπεσε μετά στην απόσειση του στίγματος του υποσιτισμού από ένα ίδρυμα με βαριά ιστορία.

Αποικία ψυχοπαθών

Η ψυχιατρική ιστορία της Λέρου αρχίζει στα τέλη της δεκαετίας του 1957: «Η δημιουργία της «Αποικίας Ψυχοπαθών Λέρου» θεωρείται η ριζοσπαστική λύση της εποχής για το πρόβλημα της υπερπλήρωσης των ψυχιατρείων στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα Αθήνα και Θεσσαλονίκη» (ΦΕΚ 1 Α΄/1957).

Ο ψυχίατρος Θεόδωρος Μεγαλοοικονόμου σε πρόσφατο άρθρο του εξηγούσε: «Το ιδεολόγημα που προβλήθηκε ως άλλοθι και ως περιτύλιγμα του εξοστρακισμού ήταν ότι «λύνουμε ένα πρόβλημα» (την «βόμβα» του υπερσυνωστισμού) πηγαίνοντάς τους εκεί για «καλλίτερα».  Το αποτέλεσμα είναι γνωστό. Από 650 που ήταν ο  αρχικός αριθμός κλινών, βάσει του οργανισμού του νέου ιδρύματος, που άνοιξε τις πύλες του το 1958, έφτασε σύντομα τους 2750, με τους εγκλείστους  να στοιβάζονται ακόμα χειρότερα απ΄ ότι εκεί απ’ όπου τους μετέφεραν και συχνά να κοιμούνται ο ένας πάνω στον άλλο. Μ’ ένα ποσοστό θανάτων από τα πιο υψηλά διεθνώς , από τους 4000 που συνολικά μεταφέρθηκαν στη Λέρο από τα άλλα ψυχιατρεία μέχρι το 1982 (όταν μπήκε φρένο στις περαιτέρω 

μεταφορές), το 1990 είχαν μείνει 1100.»

Η δημιουργία της «Αποικίας Ψυχοπαθών», σε ένα νησί με ιδρυματική ιστορία, φαίνεται ότι επιλέγεται για να εξυπηρετηθούν πολιτικές συναλλαγές της εποχής.  Στο βιβλίο «Ψυχική Υγεία και κοινωνική παρέμβαση» διαβάζουμε: «Ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας Κωτιάδης ενεργοποιείται για την εγκατάσταση του ιδρύματος στην εκλογική του περιφέρεια. Υπόσχεται στους εκλογείς του να ξαναφέρει τους μετανάστες της περιοχής πίσω στο νησί. Με την αποχώρηση των Ιταλών και των Εγγλέζων στα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πολλοί Λεριοί έμειναν χωρίς απασχόληση και μεταναστεύουν στην Αθήνα ή στο εξωτερικό.»

Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης των εγκλείστων, κατάληξη της άλλοτε «ριζοσπαστικής λύσης της εποχής», γίνονται διεθνώς γνωστές με τη δράση της Ομάδας της Λέρου. Σε καταγγελία τους το 1981 αναφέρουν: «Οι καραβιές των τρελών μεταφέρονται στη Λέρο από τα άλλα δημόσια ψυχιατρεία με μόνο σκοπό την αποσυμφόρησή τους, μετά από μια απάνθρωπη διαδικασία επιλογής όπου το κριτήριο μπορεί να είναι μόνο το γεγονός ότι ο ασθενής δεν δέχεται επισκεπτήριο. Η απόφαση της μεταφοράς στη Λέρο σημαίνει ταξίδι χωρίς επιστροφή, σημαίνει εξορία μέχρι το θάνατο. Μια απόφαση ψυχιατρικής περίθαλψης διασφαλίζεται με την παρουσία δύο ψυχιάτρων για 1.700 ασθενείς και με τα παντός τύπου ψυχοφάρμακα που δίνονται με στόχο την καταστολή και την καθήλωση των ανθρώπων αυτών στην κατάσταση του ζωντανού νεκρού μέχρι τον βιολογικό θάνατο. Από το 1957 διακομίστηκαν τέσσερις χιλιάδες είκοσι ασθενείς...». Χαρακτηριστική εικόνα λειτουργίας του ιδρύματος ήταν τα ειδικά τμήματα όπως αυτό των «καταδίκων» στο ισόγειο του Περιπτέρου 11 όπου για χρόνια αλυσοδεμένοι πλήρωναν την «επικινδυνότητά» τους και το Περίπτερο των «γυμνών», το οποίο από το Περίπτερο 9 μεταφέρθηκε αργότερα (1985) στο απόμακρο 16ο Περίπτερο για να καλύψει την «ντροπή».

Η αποτυχία της μεταρρύθμισης

Από το 1984 ξεκινούν οι πρώτες προσπάθειες, με διάθεση κονδυλίων της Ε.Ε. για βελτίωση των συνθηκών. Ωστόσο δεν φαίνεται να υπάρχει η δυνατότητα ή επιθυμία ουσιαστικής αλλαγής. Μέχρι και το 1987 κανένα πρόγραμμα παρέμβασης δεν έχει προταθεί ενώ δεν έχουν πραγματοποιηθεί έστω κάποιες κτιριακές βελτιώσεις. Η αρχή γίνεται τελικά με τη παρέμβαση στο περίπτερο 16 από μεικτές ομάδες εργαζομένων της Μονάδας Επανένταξης του Ψυχιατρείου Θεσσαλονίκης και της Λέρου.

Από τότε θα επιχειρηθούν πολλές παρεμβάσεις στην ιδρυματική καθημερινότητα του ψυχιατρείου και προγράμματα αποασυλοποίησης με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση (ΛΕΡΟΣ Ι και ΙΙ) θα λάβουν χώρα.  Η προσπάθεια αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στις ενδονοσοκομειακές δομές, τη δημιουργία 26 εξωνοσοκομειακών διαμερισμάτων και τη λειτουργία των άτυπων Συνεταιριστικών Θεραπευτικών Μονάδων.

Ένας από τους πρωτεργάτες αυτών των παρεμβάσεων υπήρξε ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας Κώστας Μπαϊρακτάρης, με τον οποίον συζητήσαμε σε μια προσπάθεια αναστοχασμού των προγραμμάτων της Λέρου κι εξαγωγής συμπερασμάτων για τη ψυχιατρική μεταρρύθμιση στο σύνολο της. «Η δουλειά που έγινε ήταν να τους βγάλεις από την βαρβαρότητα. Βασική μας αρχή τότε ήταν ότι οι άνθρωποι αυτοί ήταν «ανθρώπων έργα» και μάλιστα επιστημόνων. Άρα άνθρωποι θα τους έβγαζαν από εκεί. Όπως τους έβαλαν, αντίστροφα θα τους βγάλεις. Χρειαζόταν μια εντελώς διαφορετική συνάντηση με τον συνάνθρωπο σου».

Στο εύλογο ερώτημα γιατί δεν έκλεισε τότε η Λέρος, η απάντηση αναδεικνύει το φαινόμενο της ιδρυματικής οικονομίας του νησιού: «Το ζήτημα ήταν ότι θα έπρεπε να αναπτύξει κανείς εναλλακτικές οικονομικές δραστηριότητες. Υπήρχε ένα ζήτημα το οποίο δεν μπορούσες να παραβλέψεις....»

Όπως φαίνεται από διαθέσιμα στοιχεία του 2001 στο νησί παρατηρείται ένας διογκωμένος τριτογενής τομέας (66.49%), ο οποίος δεν φαίνεται να οφείλεται στην ανάπτυξη του τουρισμού, όπως στα περισσότερα νησιά του νομού Δωδεκανήσων, αλλά στην αυξημένη παροχή υπηρεσιών στο Κ.Θ.Λ.

Το ίδιο φαινόμενο έχει περιγράψει στα γραπτά του κι ο κ. Μεγαλοοικονόμου: «Η τοπική οικονομία πράγματι άνθησε ως ιδρυματική οικονομία, ως θέσεις εργασίας για την πλειονότητα του πληθυσμού και ως προμήθειες για το ψυχιατρείο. Το σύστημα αυτό δημιούργησε θέσεις εργασίας στο ίδρυμα, που ρόλος τους ήταν η επιτήρηση και η φύλαξη της ομάδας των εγκλείστων, ενώ ταυτόχρονα καλλιέργησε την ιδεολογική και συναισθηματική αποδοχή του ρόλου αφού, μέσω αυτού, κέρδιζε κανείς το ψωμί του. Και αυτή ήταν μια επιπλέον «παρενέργεια» της εξορίας των ψυχικά ασθενών στη Λέρο.» (Νέα Προοπτική, τεύχος 529)

Ο κ. Μπαϊρακτάρης στη συζήτηση μας κάνει σαφή διάκριση στην απόδοση της ευθύνης. «Αυτοί οι άνθρωποι αποτέλεσαν εργαλείο του συστήματος για να λύσει ένα πρόβλημά του. Εμείς ποτέ δεν τους είδαμε εχθρικά. Είναι άνθρωποι που δεν ήξεραν τίποτα, τους έδωσαν ανθρώπους να τους φυλάνε.  Δεν μπορούμε να τα ισοπεδώσουμε όλα. Τους χρησιμοποίησαν ως ανθρωποφύλακες αυτοί που έστελναν τους πάσχοντες, οι διευθυντές ψυχιατρικής που έβαζαν τις υπογραφές τους.»

Πολλοί θα αναρωτηθούν γιατί ασχολούμαστε ακόμα με τη Λέρο, γιατί θυμίζουμε την ιστορία της κι αν θα μιλούσαμε για αυτή χωρίς τη δημοσιότητα που προκάλεσε το (υπαρκτό ή όχι) πρόβλημα σίτισης. Η ιστορία της Λέρου θα είναι πάντα παρούσα, ένα φάντασμα που θα πλανιέται, θυμίζοντας τη βαρβαρότητα και την αποτυχία της ασυλιακής ψυχιατρικής. Σύμφωνα με τον Κώστα Μπαϊρακτάρη, «η Λερός παίζει πάντα το συμβολικό της ρόλο. Το πρόβλημα δεν είναι η Λέρος, το πρόβλημα είναι γενικά η αποτυχημένη ψυχιατρική μεταρρύθμιση, η οποία επανέρχεται στη βαρβαρότητα με βάση την αρχή ότι η κρίση χτυπάει πάντοτε τον ασθενέστερο».

Σήμερα μετά από τόσες προσπάθειες παρέμβασης και την υλοποίηση προγραμμάτων αποιδρυματοποΐησης , με τελευταίο το πρόγραμμα Ψυχαργώς (2002-2006) φαίνεται η λειτουργία του Κ.Θ.Λ. να μην έχει αλλάξει ουσιαστικά. Αρκετοί από τους πρώην εσώκλειστους νοσηλευόμενους στα περιβόητα περίπτερα έχουν μεταφερθεί σε ξενώνες σε περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας και προστατευόμενα διαμερίσματα στο νησί, όπου διαμένουν υπό την επίβλεψη νοσηλευτικού κι άλλου προσωπικού. Το αποτέλεσμα, παρά τους διακηρυγμένους στόχους, φαίνεται πως ήταν απλώς ο εξανθρωπισμός του ιδρύματος και η εξαγωγή του πυρήνα του ψυχιατρείου σε νέες δομές.

Ο ψυχίατρος Γιάννης Λουκάς αναφερόμενος σε ένα άρθρο του στην λειτουργία των νέων δομών τονίζει: «...Διακρίνεται μια συμπεριφορά σχεδόν πατερναλιστική, υπονομεύοντας την ανεξαρτησία και τον αυτοπροσδιορισμό του ατόμου, χωρίς σχεδόν να του δοθεί η δυνατότητα να νιώσει μια αίσθηση κυριαρχίας στη ζωή του. Αυτή η πρακτική που στη βάση της έχει την προνοιακή αντιμετώπιση του πάσχοντα- άρα τη συνέχιση του ελέγχου του- εξακολουθεί να κυριαρχεί, πιστεύω και στις νέες δομές. Η συνεχής προσπάθεια εκπαίδευσης του πάσχοντα σε δεξιότητες για να γίνει αποδεκτός από την κοινότητα, καταλήγει σε περιορισμό και βίαια επιβολή συμπεριφορών και έχει ως αποτέλεσμα μια νέα παθητικότητα και ανάθεση των αναγκών και των πρωτοβουλιών του στους άλλους. Μια νέα μορφή στέρησης των δικαιωμάτων και κοινωνικού ελέγχου.» (Κοινωνία και Ψυχική Υγεία, τεύχος 3).

Οι παραπάνω πρακτικές λειτουργίας των νέων δομών «αποιδρυματοποίησης» φαίνεται να μην διαφοροποιούνται ουσιαστικά από το υπάρχον επιστημονικό παράδειγμα της ιδρυματικής ψυχιατρικής. Αντί να στοχεύουν στην αποκατάσταση της ψυχικής και σωματικής ακεραιότητας, την επανάκτηση της αξιοπρέπειας, την επίτευξη της αυτονομίας από τη μεριά του πάσχοντα, την απελευθέρωση από ιδρυματικές δομές, υπηρεσίες, φάρμακα και ανθρώπους και την ανάληψη ευθύνης για μία ζωή στην κοινωνία με ίσους όρους, μοιάζει σαν να εξυπηρετούν την παθητικότητα, τον κοινωνικό και υπαρξιακό περιορισμό, προάγοντας με αυτόν τον τρόπο οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις που ωφελούν το υπάρχον καπιταλιστικό σύστημα.  Οι ασυλιακές πρακτικές φαίνεται απλώς να μετεγκαθίστανται στις νέες δομές «αποιδρυματοποίσης», αναπαράγοντας τους μηχανισμούς ελέγχου του ασύλου και εκβιομηχανίζοντας και τις νέες παρεχόμενες υπηρεσίες,  καλλιεργώντας έτσι το έδαφος για την επέλαση της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας» τη στιγμή που το κοινωνικό κράτος ολοένα και συρρικνώνεται.

Σε αναζήτηση εναλλακτικού παραδείγματος

Σήμερα, σε μια εποχή κρίσης του υπάρχοντος οικονομικού συστήματος, και με αφορμή την παροδική –ελπίζουμε- δυσλειτουργία στο τομέα των προμηθειών και της σίτισης στο Κ.Θ.Λ. επανέρχεται στο προσκήνιο το ζήτημα της λειτουργίας των δομών της ψυχικής υγείας υπό το συγκεκριμένο επιστημονικό παράδειγμα, το οποίο αποδεικνύεται βαθιά αναποτελεσματικό και δυσλειτουργικό.

Ένα ακόμη ενδεικτικό παράδειγμα που απορρέει από τη συνάντηση της οικονομικής κρίσης με το παρόν μοντέλο ψυχικής υγείας και αποασυλοποίησης είναι η απόφαση για παρακράτηση των συντάξεων των φιλοξενούμενων στις στεγαστικές δομές, αλλά και των περιθαλπόμενων σε τμήματα και ιδρύματα χρόνιας παραμονή . Στις 14 Μάρτη εκδόθηκε υπουργική απόφαση του Μάρκου Μπόλαρη, άμεσα εκτελεστή, για τις στεγαστικές δομές του δημόσιου τομέα, που προβλέπει τα ποσοστά και την διαδικασία της παρακράτησης. Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό της μηνιαίας σύνταξης που θα παρακρατείται και θα αποδίδεται στο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου καθορίζεται κλιμακωτά ως ακολούθως:

α) Για το τμήμα της σύνταξης μέχρι 500 ευρώ, ποσοστό 50%
β) Για το τμήμα της σύνταξης από 500,01 μέχρι 700 ευρώ, ποσοστό 70%
γ) Για το τμήμα της σύνταξης από 700,01 ευρώ και άνω, ποσοστό 80%

Με αυτό τον τρόπο οι ψυχικά πάσχοντες θα «συμμετέχουν» στη δαπάνη της περίθαλψής τους και θα σημειώνεται  «ταυτόχρονη μείωση της κρατικής επιχορήγησης», όπως αναφέρει η απόφαση. Η επιλογή της παρακράτησης των συντάξεων ήρθε ως αντιστάθμισμα των  περικοπών των κονδυλίων του κρατικού προϋπολογισμού του 2012 για τις δομές ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης των ψυχικώς πασχόντων οι οποίες κι άγγιξαν το 55% αλλά κι ως αντιστάθμισα της καθυστέρησης του σχεδιασμού του δεκαετούς προγράμματος Ψυχαργώς Γ’ 2011-2020 το οποίο τελικώς ανακοινώθηκε τον Μαϊο του 2012.  Το Ψυχαργώς Γ’ έχει μια σαφή οικονομική διάσταση καθώς συνδέεται με απορρόφηση κονδυλίων του ΕΣΠΑ και γενικότερη χρηματοδοτική ροή από την Ε.Ε.  «Είναι τρομερό αυτό που συμβαίνει. Μέχρι να έρθουν τα λεφτά από την ευρωπαϊκή ένωση, παίρνουν τις συντάξεις των ψυχασθενών. Αυτή η χυδαιότητα δεν έχει ιστορικό προηγούμενο», εκρήγνυται ο κ. Μπαϊρακτάρης.

Με αυτές τις πρακτικές, στερούν από τους ψυχικά πάσχοντες την αυτονομία και τους κρατούν εξαρτημένους από τις δομές, τις υπηρεσίες του συστήματος ή/και τα φάρμακα. Φράζουν το δρόμο τους προς μια ελεύθερη ζωή στη κοινότητα, κρατώντας τους εγκλωβισμένους –στη καλύτερη περίπτωση- σε μια σπείρα που τους οδηγεί από το άσυλο, στο οικοτροφείο, στο ξενώνα, στο προστατευμένο διαμέρισμα με μόνιμο δαμόκλειο σπάθη πάνω από το κεφάλι τους, το φόβο της επιστροφής στο άσυλο.

Στις 12 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε παράσταση διαμαρτυρίας στο Υπουργείο Υγείας, όπου κι έγινε συνάντηση με την υφυπουργό Υγείας κ. Φωτ. Σκοπούλη. Στη συνάντηση συμμετείχαν ο εκπρόσωπος της ΟΕΝΓΕ Μ. Κλονιζάκης, ο πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων του Δρομοκαϊτείου Μ. Γιαννάκος , εκπρόσωπος της «πρωτοβουλίας ενάντια στην παρακράτηση των συντάξεων», εκπρόσωποι των χρηστών (σωματείου «Αυτοεκπροσώπηση» και «ομάδας αυτοεκπροσώπησης» ΚΨΥ Αγ. Αναργύρων) και η βουλευτής του Σύριζα κ. Βασ. Κατριβάνου. Ύστερα από αρκετή συζήτηση με την υφυπουργό, αυτή δέχτηκε ότι το μέτρο είναι άδικο και απαράδεκτο και υποσχέθηκε ότι θα κανει ενέργειες για την ακύρωση της σχετικής υπουργικής απόφασης.

Θεωρούμε ότι κάθε «κρίση»  πρέπει να ερμηνεύεται και ως ευκαιρία επαναξιολόγησης και επανεκτίμησης μιας πορείας που σε μεγάλο βαθμό έχει καταλήξει σε αδιέξοδο, έχει εξαντλήσει τα όριά της και ως αφετηρία αναζήτησης μιας διαφορετικής πορείας, ενός εναλλακτικού παραδείγματος, εν προκειμένω στον χώρο της ψυχικής υγείας.

 Ο κ. Μπαϊρακτάρης τονίζει επί του θέματος: «Στον αντίποδα δεν κινείται κάτι αυτή τη στιγμή. Η κρίση οξύνει τις αντιθέσεις. Αυτό που ισχύει για όλη τη κοινωνία, ισχύει και για το τομέα αυτό. Αν έλεγε κανείς ότι έχει την απάντηση, θα ήταν ένα μηχανιστικό διάβασμα της ιστορίας. Αναζητείται. Μπορεί να υπάρξει μόνο με αλλαγή του παραδείγματος. Κάθε σχετική αποτυχία οφείλεται στην μη αλλαγή του παραδείγματος. Η μη αλλαγή του παραδείγματος θα οδηγήσει με την μια ή την άλλη μορφή στην αναπαραγωγή παλαιών καταστάσεων ακόμα και σε εξωνοσοκομειακές δομές και οικοτροφεία. Που είναι η ελευθερία; Σε περίοδο ύπαρξης πόρων εννοεί τη μεταρρύθμιση σαν χωροταξική μετεγκατάσταση. Το ότι δεν άλλαξε το επιστημονικό παράδειγμα σημαίνει ότι το οικοτροφείο αναπαράγει τους μηχανισμούς ελέγχου του ασύλου. Σε περίοδο μη ύπαρξης χρημάτων παλινδρομεί στις ιδρυματικές συνθήκες.»

Το γεγονός ότι κάποιο εναλλακτικό μοντέλο δεν έχει βρεθεί ή εφαρμοστεί ακόμα στον ελλαδικό χώρο δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ή ότι δεν μπορεί να υπάρξει...

* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Unfollow #8 τον Αύγουστο του 2012