Εκλογές 2012: Η σύγκρουση δυο κόσμων
Του Αντώνη Γαλανόπουλου
Η Νέα Δημοκρατία κέρδισε τις εκλογές της 17ης Ιουνίου με ποσοστό 29,66%. Άνοδος στο χρηματιστήριο, ανακούφιση στις Βρυξέλλες και στη Γερμανία. Χαράς ευαγγέλια και για τους έλληνες εφοπλιστές που δεν θα τρέχουν να αλλάξουν σημαία στα πλοία αλλά και στους επιχειρηματίες τύπου Μελισσανίδη που δεν θα αναγκαστούν να απολύσουν τους εργαζόμενους τους όπως θα έκαναν σε περίπτωση νίκης του ΣΥΡΙΖΑ. Και τώρα που επικρατεί μια αγαλλίαση στη χώρα, μπορούμε ήσυχοι να σχολιάσουμε το αποτέλεσμα και να κάνουμε κάποιες εκτιμήσεις για τους πολιτικούς πρωταγωνιστές.
Το εκλογικό αποτέλεσμα της Κυριακής προκύπτει εύκολα από τρεις συνισταμένες. Μια συνιστάμενη καθαρά εκλογικής συμπεριφοράς και δυο κοινωνικό-πολιτικές. Η πρώτη είναι ασφαλώς η αποχή κι η αύξηση της από τις εκλογές της 6ης Μάη. Τρεις μονάδες διαφορά υπέρ της ΝΔ, τρεις μονάδες αύξηση της αποχής. Η συσπείρωση της ΝΔ άγγιξε το 92%. Δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσω ιδιαίτερα υπέρ της θέσης ότι η αποχή έβλαψε περισσότερο τον ΣΥΡΙΖΑ (τουλάχιστον σε σύγκριση με τη ΝΔ).
Δεύτερη συνισταμένη είναι ο εκφοβισμός. Δεν χρειάζεται να μιλήσουμε πολύ ούτε για αυτό. Η ενορχηστρωμένη προπαγάνδα των ΜΜΕ έδεσε με την απαράδεκτη αποικιακή συμπεριφορά των ευρωπαίων αξιωματούχων και τον πολιτικό καιροσκοπισμό της Νέας Δημοκρατίας. Πολλοί επέλεξαν με κριτήριο το φόβο, την υποταγή ή την αντίδραση σε αυτόν. Η επικοινωνιακή στρατηγική, καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ «Ανοίγουμε δρόμο στην ελπίδα» ήταν μακράν η καλύτερη και αρκούντως «μεταπολιτευτική» για να με συγκινήσει. Το πώς ο φόβος επηρέασε το αποτέλεσμα φαίνεται ξεκάθαρα στο διάγραμμα που έδωσε στη δημοσιότητα η Public Issue για την αλλαγή της εκλογικής συμπεριφοράς το τελευταίο δεκαπενθήμερο.
Η τρίτη συνισταμένη είναι και η σημαντικότερη. Στο βιβλίο του «Βαμπίρ και κανίβαλοι» ο Μίμης Ανδρουλάκης έγραφε για το ρίσκο μιας νέας σύγκρουσης των γενεών: «Mε αγχώνει η ιδέα ότι θα έρθει μια μέρα μετά από είκοσι, τριάντα χρόνια που τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας θα μας νιώθουν σαν βαμπίρ». Αυτή η μέρα ήρθε.
Η ποιοτική ανάλυση των εκλογικών δεδομένων περιγράφει γλαφυρά αυτό το νέο χάσμα γενεών. Το 56% των ψηφοφόρων άνω των 55 χρόνων ψήφισαν ξανά Νέα Δημοκρατία (39%) και ΠΑΣΟΚ (17%) καθορίζοντας σε σημαντικό βαθμό το αποτέλεσμα. Η ρήξη ανάμεσα στις γενιές θα αυξάνεται και θα γενικεύεται, εκφραζόμενη με ποικίλες πλέον μορφές.
Αν ψάξουμε περισσότερο και δούμε τη διαφοροποίηση της ψήφου ανά μορφωτικό επίπεδο και επαγγελματική κατηγορία, θα πάρουμε μια εικόνα ολοκληρωτικής κοινωνικής διάσπασης. Η Νέα Δημοκρατία προηγείται στους αγρότες (29,6%), τους συνταξιούχους (32,7%) και όσους δήλωσαν ως απασχόληση τα οικιακά (24,7%). Ο ΣΥΡΙΖΑ στους φοιτητές (19,7%), τους μισθωτούς (δημοσίου 22,4% και ιδιωτικού 19,3%) και στους ανέργους (22,1%). Με κριτήριο το μορφωτικό επίπεδο η ΝΔ προηγείται μόνο στους αποφοίτους δημοτικού με ποσοστό 30% αντίθετα ο ΣΥΡΙΖΑ προηγείται στους αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με 19%.
Η εντυπωσιακή άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ από το 4,60% στις εκλογές του 2009, στο 16,78% στις εκλογές του Μαΐου και τελικά στο 26,89% στην αναμέτρηση της 17ης Ιουνίου αναδιέταξε συνολικά το πολιτικό χάρτη της χώρας. Το παλιό μοντέλο του κυριάρχου δικομματισμού ΠΑΣΟΚ-ΝΔ με όλα τα άλλα κόμματα να είναι απλώς τα «μικρότερα κόμματα» πέρασε στο παρελθόν από τις εκλογές του Μαΐου. Αυτό που έγινε σαφές στις εκλογές του Ιουνίου είναι ότι πλέον συγκρούονται δυο κόσμοι, μια καθαρή Δεξιά με μια αναδυόμενη Αριστερά.
Η Νέα Δημοκρατία έχει χάσει κάθε κεντρώο άλλοθι χάρη στον πρόεδρο της, Αντώνη Σαμαρά, πολιτικό-απομεινάρι μιας άλλης εποχής που αδυνατεί να αποβάλλει το μικροκομματικό σύνδρομο της Πολιτικής Άνοιξης. Η ηγετική ομάδα που τον περιβάλλει, οι μεταγραφές της ΝΔ αλλά κυρίως το πρόγραμμα του βγαλμένο από τη δεκαετία του ’60 δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας. Ο Αντώνης Σαμαράς στάθηκε εξαιρετικά τυχερός μιας και η συγκυρία της κατάρρευσης του ΠΑΣΟΚ οδήγησε σύσσωμα τα εγχώρια και ξένα συμφέροντα να τον πλασάρουν ως εγγυητή της πολιτικής ομαλότητας. Σε κάθε άλλη περίπτωση, θα ήταν μια θλιβερή καρικατούρα που θα οδηγούσε το κόμμα του σε απόλυτη συντριβή. Μια γεύση πήραμε από το ποσοστό που συγκέντρωσε την 6η Μαΐου όταν η πόλωση δεν είχε επικρατήσει κι ο μηχανισμός της Δεξιάς δεν είχε κινητοποιηθεί στο έπακρο.
Εδώ και χρόνια μιλάμε για την ιταλοποίηση του πολιτικού σκηνικού στην Ελλάδα. Αν κι αυτό μένει να αποδεδειχθεί στην ολότητα του, η Δεξιά στην Ελλάδα φαίνεται πως για λόγους επιβίωσης θα ακολουθήσει το δρόμο των δεξιών συνασπισμών της γειτονικής χώρας μετά το πολιτικό σκάνδαλο που έφερε το τέλος Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών. Κεντρώοι, δεξιοί κι ακροδεξιοί σχηματισμοί, όσο και να συγκρούονται μεταξύ τους, συνασπίζονται κάτω από τον εκλογικά κυρίαρχο και επικρατούν.
Το ΠΑΣΟΚ, ο έτερος πυλώνας του παλιού δικομματισμού, πλήρως απαξιωμένο, ακολουθεί το μοιραίο δρόμο της Ένωσης Κέντρου. Έχει απολέσει καθετί αριστερό και προσπαθεί να διαδραματίσει το ρόλο του υπεύθυνου κέντρου. Για λόγους ιδιοσυγκρασίας, το ΠΑΣΟΚ από την ίδρυση του κι έπειτα διατηρούσε τη συνοχή του για δυο λόγους. Τα πρώτα χρόνια, χάρη στη παρουσία του απόλυτου ηγέτη και έπειτα, όταν γραφειοκρατικοποιήθηκε πλήρως, χάρη στη νομή της εξουσίας. Αυτή τη περίοδο δεν έχει τίποτα από τα δυο και δεν φαίνεται να τα αποκτά σύντομα. Επομένως η αποσύνθεση θα προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς. Ο Βαγγέλης Βενιζέλος ήταν η χειρότερη επιλογή, την χειρότερη στιγμή. Οι σκέψεις του για αλλαγή ονόματος, αν και προκύπτουν από καθαρά οικονομικούς λόγους (τα εκτιμώμενα σε 130 εκ. ευρώ χρέη), ταιριάζουν με το ιταλικό σενάριο.
Τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ κι ο ίδιος ο Βενιζέλος, με τον πολιτικό λόγο που αναπτύσσουν, επιβεβαιώνουν ότι βρίσκονται σε πλήρη ρήξη με τη κοινωνία. Οι διακηρύξεις τους για «κοινωνική δικαιοσύνη» κι «αλληλεγγύη» μου φέρνουν στο μυαλό τουλάχιστον τον Τόνι Μπλέρ στη τελευταία του θητεία. Διαχρονικά το μεγαλύτερο κακό που διέπραξαν οι εκσυγχρονιστές σοσιαλδημοκράτες πανευρωπαϊκά είναι η απαξίωση της έννοιας της Σοσιαλδημοκρατίας που καμία σχέση μαζί τους δεν έχει.
Τέλος, καλό είναι να μην διατηρούν αυταπάτες εκεί στο ΠΑΣΟΚ ότι μπορούν να δημιουργήσουν ένα νέο πετυχημένο προϊόν. Είναι αλήθεια πως το ΠΑΣΟΚ "δημιουργήθηκε" από την μήτρα της Ένωσης Κέντρου αλλά μόνο χάρη στην αλλαγή γενιάς και τη συνακόλουθη ριζοσπαστικοποίηση που αυτή επέφερε. Δεν υπάρχει πιο δυσοίωνο σημάδι για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ από τη νέα γενιά στελεχών του. Όλοι θαυμάσαμε τον εκλεκτό 30αρη του Βαγγέλη Βενιζέλου. Επιπλέον, δεν υπάρχει όχι προοπτική αλλά ούτε κι επιθυμία ριζοσπαστικοποίησης από ομαδώσεις που αυτιστικά αναμασούν «μεταρρυθμιστικά» τσιτάτα της Άννας Διαμαντοπούλου ή του Ανδρέα Λοβέρδου.
Το ρόλο του υπεύθυνου κέντρου (παρά τις φιλόδοξες διακηρύξεις της περί υπεύθυνης αριστεράς) προσπαθεί να διαδραματίσει και η Δημοκρατική Αριστερά. Πέραν των λόγων της, η πρακτική της θυμίζει περισσότερο τους Γερμανούς Οικολόγους που συνεργάζονται αδιαφοροποίητα με τον επικρατέστερο νικητή (χριστιανοδημοκράτη ή σοσιαλδημοκράτη) σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο. Το πρόταγμα του κόμματος, το οποίο χρησιμοποίησε και προεκλογικά, είναι η πολυπόθητη επίτευξη κυβερνησιμότητας. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί επαρκές πολιτικό πρόταγμα αλλά κυνική εκλογική στρατηγική, γεγονός που υποβαθμίζει το ίδιο το κόμμα. Βασικά πολιτικά και τεχνοκρατικά στελέχη του κόμματος, ήταν σύμβουλοι και συνεργάτες του Κώστα Σημίτη και τώρα επιθυμούν την ανακατάληψη της εξουσίας με έναν τύποις αριστερό μανδύα. Φανερό είναι επίσης πως η ΔΗΜΑΡ οδηγείται σε μια στρατηγική επιλογή υποκατάστασης του ΠΑΣΟΚ. Μένει να αποδεχθεί πόσα κεντροαριστερά, «σοσιαλδημοκρατικά» κόμματα μπορεί να αντέξει ο χώρος του υπεύθυνου κέντρου με δεδομένη την αδυναμία εγκαθίδρυσης στο πολιτικό χάρτη ενός αμιγώς φιλελεύθερου πολιτικού σχηματισμού.
Η Χρυσή Αυγή φαίνεται πως ήρθε για να μείνει. Η εκτίμηση του Ηλία Νικολακόπουλου ότι οι μισοί ψηφοφόροι της ταυτίζονται ιδεολογικά μαζί της είναι τουλάχιστον τρομακτική. Σχεδόν μπορούμε να προεξοφλήσουμε την άνοδο της όσο συνεχίζεται η φτωχοποίηση κι εξαθλίωση ολοένα και ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων. Τα διδάγματα από τη Δημοκρατία τη Βαϊμάρης είναι αμείλικτα.
Δυο προβλήματα έχουμε εδώ:
1) Η Δημοκρατία καλώς ή κακώς έχει συνδεθεί με την εξασφάλιση κοινωνικής κι οικονομικής ευημερίας.
2) Το απώτερο στάδιό της, η καταναλωτική ευημερία επιφέρει μια παιδευτική χαλάρωση και συνακόλουθα μια άγνοια κινδύνου.
Τα πεδία που η πολιτεία, η κοινωνία των πολιτών κι οι οργανώσεις της Αριστεράς θα δώσουν τη μάχη με τη Χρυσή Αυγή είναι το μεταναστευτικό και η βία.
Η επιλογή του Αντώνη Σαμαρά, ως πολιτεία πλέον, να αντιμετωπίσει το μεταναστευτικό με το δόγμα σοκ και δέος (αλλιώς νόμος και τάξη) θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που προσδοκά. Δεν θα καθησυχάσει τους πολίτες ότι το κράτος επανακάμπτει αλλά θα επιβεβαιώσει τη ρητορική και την επιχειρηματολογία της Χρυσής Αυγής, ότι τους αλλοδαπούς τους αντιμετωπίζεις μόνο βίαια, πολλαπλασιάζοντας έτσι τις επιθέσεις «αγανακτισμένων κατοίκων». Δεν είναι λύση το να επενδύσεις με νομιμότητα τις πρακτικές μιας φασιστικής οργάνωσης. Επιτυχία για τη πολιτεία, θα ήταν να ακυρώσει τη Χρυσή Αυγή, διαχειριζόμενη επιτυχώς το μεταναστευτικό με ένα εντελώς διαφορετικό υπόδειγμα.
Στο ζήτημα της βίας, ελλοχεύει ο κίνδυνος διάφορες ομάδες κι οργανώσεις να επιλέξουν τη σύγκρουση με τη Χρυσή Αυγή στο δρόμο. Αν και μια μορφή αντιπαράθεσης χρειάζεται, ώστε να μην νιώθουν αφεντικά των γειτονιών, οι γενικευμένες βίαιες συγκρούσεις θα προκαλέσουν μόνο νέες εκκλήσεις για ασφάλεια κι αύξηση των δυνάμεων της αστυνομίας που θα πραγματοποιηθεί από φίλους της Χρυσής Αυγής.
Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες είναι ο ορισμός του πολιτικού μορφώματος. Απουσία ηγέτη, απουσία οργανωτικής δομής, απουσία πολιτικού προγράμματος, κωμικό-τραγικό επίπεδο στελεχών. Η παρουσία του θα λάβει τέλος μόλις χάσει και τη συγκυριακή χρησιμότητα του. Θυμίζει πολύ έναν αντιμνημονιακό Καρατζαφέρη.
Το ΚΚΕ πλήρωσε επιτέλους τον αναχρονισμό του. Ο –εάν κι όταν- επαναστατικός παράδεισος που επαγγέλλεται, άφησε ασυγκίνητο τον λαό που του γύρισε, οριστικά εκτιμώ, τη πλάτη. Κανένα στοιχειό δεν αφήνει περιθώρια ελπίδας για σοβαρή επανάκαμψη του ΚΚΕ. Το αντίθετο είναι πιο πιθανό. Η επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ στο χώρο της Αριστεράς είναι απόλυτη.
Για το τέλος άφησα τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ διέπραξε έναν εκλογικό άθλο κι ένα πολιτικό θαύμα. Εκλογικά αύξησε τις δυνάμεις του κατά 1.340.000 ψήφους μέσα σε 3 χρόνια. Πολιτικά επανέφερε την Αριστερά σε θέση διεκδίκησης της εξουσίας.
Το 33% της νέας γενιάς (18-34) επέλεξε ΣΥΡΙΖΑ, κι αυτό το ποσοστό θα αυξάνεται σταθερά. Το 34% των παραγωγικών ηλικιών (35-54) επέλεξε ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είναι μόνο το γεγονός πως αυτές οι ηλικίες επιλέγουν ΣΥΡΙΖΑ, το γεγονος που προδιαγράφει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα συνεχίσει να βρίσκεται σε τροχιά εξουσιας, αλλά κυρίως ειναι οι λόγοι για τους οποίους τον επιλέγουν.
Και καπου εδώ οι θριαμβολογίες σταματούν. Παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ εντυπωσιάζει, κανείς δεν μπορεί να μιλήσει για νίκη της Αριστεράς εν γένει. Η Δεξιά συνολικά πέτυχε ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά της μεταπολιτευτικά. Μια νεοσυντηρητική, νεοφιλελεύθερη Δεξιά καλείται να σχηματίσει κυβέρνηση, ο εθνικολαϊκισμος με τις διάφορες μορφές του κυριαρχεί κι ένας νέο-φασισμός αναδύεται επικίνδυνα.
Η προδιαγεγραμμένη αποτυχία της επαναδιαπραγμάτευσης που κομίζουν οι μνημονιακές δυνάμεις και η συνεχιζόμενη καταστροφή που επιφέρει αυτή η πολιτική (6 συνεχόμενα χρόνια ύφεσης, 30% αθροιστική μείωση του ΑΕΠ και πάνω από 1.200.000 ανέργους) δεν επιτρέπουν καμία περίοδο χάριτος στη κυβέρνηση που θα σχηματιστεί. Από το φθινόπωρο κιόλας, μετά την θερινή χαλάρωση, τα εκκαθαριστικά της εφορίας και τη μείωση των μισθών με την υπογραφή των νέων συμβάσεων, θα ξεκινήσουν οι κυβερνητικοί τριγμοί. Οι λαϊκοί αγώνες δεν θα χρειαστούν κάποιο αργόσυρτο restart αυτή τη φορά…
Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως τότε θα πρέπει να είναι έτοιμος. Πρέπει να ξεκινήσει άμεσα μια διαδικασία μετασχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα (και δεν εννοώ τη μετατροπή του από συνασπισμός συνιστωσών σε ενιαίο κόμμα χάριν του μπόνους των 50 εδρών). Ήδη καλείται να υποστηρίξει μια κοινοβουλευτική ομάδα εφταπλάσια από αυτή της προηγούμενης Βουλής. Απαρχή της δράσης του πρέπει να είναι η ανάλυση και κατανόηση του αποτελέσματος και της μετακίνησης εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων προς αυτόν. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μπροστά του ένα πελώριο έργο. Να πείσει τους ανθρώπους που τον πλησίασαν να μείνουν στο πλευρό του, να οργανωθούν στις τάξεις του. Πρώτα να τους ακούσει και μετά να προσπαθήσει να αναδιαμορφώσει μαζί τους μέσω ανοικτών διαδικασιών τις νέες δομές.
Παράλληλα πρέπει να διεξαχθεί η πολιτική ζύμωση που θα οδηγήσει σε ένα συνολικά μεστό πολιτικό πρόγραμμα με εξειδικευμένες απαντήσεις και πολύ περισσότερο σε μια πολιτική γραμμή που θα υιοθετηθεί συνειδητά και πρόθυμα από όλους.
Επιπλέον, το μεγάλο στοίχημα της κυβερνητικής ετοιμότητας είναι η διοικητική, διαχειριστική ικανότητα. Οι αντιδράσεις που όλοι αναγνωρίζουμε πως μια αριστερή κυβέρνηση θα συναντήσει θα πατήσουν πάνω σε αυτό το έλλειμμα. Χαρακτηριστικά αναφέρω τις περιπτώσεις «διοίκησης» των νοσοκομείων (με τη τεράστια και πολυεπίπεδη διαφθορά), της αστυνομίας (πολύ επικίνδυνη περίπτωση μετά και τις γνωστές σχέσεις της με τη Χρυσή Αυγή) και των μεγάλων δημοσίων επιχειρήσεων (με το κίνδυνο να επικρατήσουν λογικές διοίκησής τους με «συνδικαλιστικό» και «λαϊκίστικο» τρόπο).
Τέλος, ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει άμεσα να αναλάβει δράση στο κοινωνικό πεδίο, αγωνιζόμενος για τη βελτίωση του επιπέδου ζωής των στρωμάτων που πλήττονται, προτάσσοντας αυτό που η Αριστερά ξέρει καλύτερα, την αλληλεγγύη στη πράξη.
Αν ο ΣΥΡΙΖΑ πετύχει αυτές τις αλλαγές στο εσωτερικό του θα κυριαρχήσει στο πολιτικό σκηνικό και αργά ή γρήγορα θα κερδίσει τις εκλογές (το αν θα κυβερνήσει δεν εξαρτάται μόνο από αυτόν). Ο στόχος είναι η πολιτική ηγεμονία κι αυτή μπορεί σίγουρα να επιτευχθεί.
Όλοι μαζί μπορούμε να δουλέψουμε για τη Νέα Μεταπολίτευση. Μια μεταπολίτευση ελπίδας, δημοκρατίας και δικαιοσύνης.
Το εκλογικό αποτέλεσμα της Κυριακής προκύπτει εύκολα από τρεις συνισταμένες. Μια συνιστάμενη καθαρά εκλογικής συμπεριφοράς και δυο κοινωνικό-πολιτικές. Η πρώτη είναι ασφαλώς η αποχή κι η αύξηση της από τις εκλογές της 6ης Μάη. Τρεις μονάδες διαφορά υπέρ της ΝΔ, τρεις μονάδες αύξηση της αποχής. Η συσπείρωση της ΝΔ άγγιξε το 92%. Δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσω ιδιαίτερα υπέρ της θέσης ότι η αποχή έβλαψε περισσότερο τον ΣΥΡΙΖΑ (τουλάχιστον σε σύγκριση με τη ΝΔ).
Δεύτερη συνισταμένη είναι ο εκφοβισμός. Δεν χρειάζεται να μιλήσουμε πολύ ούτε για αυτό. Η ενορχηστρωμένη προπαγάνδα των ΜΜΕ έδεσε με την απαράδεκτη αποικιακή συμπεριφορά των ευρωπαίων αξιωματούχων και τον πολιτικό καιροσκοπισμό της Νέας Δημοκρατίας. Πολλοί επέλεξαν με κριτήριο το φόβο, την υποταγή ή την αντίδραση σε αυτόν. Η επικοινωνιακή στρατηγική, καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ «Ανοίγουμε δρόμο στην ελπίδα» ήταν μακράν η καλύτερη και αρκούντως «μεταπολιτευτική» για να με συγκινήσει. Το πώς ο φόβος επηρέασε το αποτέλεσμα φαίνεται ξεκάθαρα στο διάγραμμα που έδωσε στη δημοσιότητα η Public Issue για την αλλαγή της εκλογικής συμπεριφοράς το τελευταίο δεκαπενθήμερο.
Η τρίτη συνισταμένη είναι και η σημαντικότερη. Στο βιβλίο του «Βαμπίρ και κανίβαλοι» ο Μίμης Ανδρουλάκης έγραφε για το ρίσκο μιας νέας σύγκρουσης των γενεών: «Mε αγχώνει η ιδέα ότι θα έρθει μια μέρα μετά από είκοσι, τριάντα χρόνια που τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας θα μας νιώθουν σαν βαμπίρ». Αυτή η μέρα ήρθε.
Η ποιοτική ανάλυση των εκλογικών δεδομένων περιγράφει γλαφυρά αυτό το νέο χάσμα γενεών. Το 56% των ψηφοφόρων άνω των 55 χρόνων ψήφισαν ξανά Νέα Δημοκρατία (39%) και ΠΑΣΟΚ (17%) καθορίζοντας σε σημαντικό βαθμό το αποτέλεσμα. Η ρήξη ανάμεσα στις γενιές θα αυξάνεται και θα γενικεύεται, εκφραζόμενη με ποικίλες πλέον μορφές.
Αν ψάξουμε περισσότερο και δούμε τη διαφοροποίηση της ψήφου ανά μορφωτικό επίπεδο και επαγγελματική κατηγορία, θα πάρουμε μια εικόνα ολοκληρωτικής κοινωνικής διάσπασης. Η Νέα Δημοκρατία προηγείται στους αγρότες (29,6%), τους συνταξιούχους (32,7%) και όσους δήλωσαν ως απασχόληση τα οικιακά (24,7%). Ο ΣΥΡΙΖΑ στους φοιτητές (19,7%), τους μισθωτούς (δημοσίου 22,4% και ιδιωτικού 19,3%) και στους ανέργους (22,1%). Με κριτήριο το μορφωτικό επίπεδο η ΝΔ προηγείται μόνο στους αποφοίτους δημοτικού με ποσοστό 30% αντίθετα ο ΣΥΡΙΖΑ προηγείται στους αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με 19%.
Η εντυπωσιακή άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ από το 4,60% στις εκλογές του 2009, στο 16,78% στις εκλογές του Μαΐου και τελικά στο 26,89% στην αναμέτρηση της 17ης Ιουνίου αναδιέταξε συνολικά το πολιτικό χάρτη της χώρας. Το παλιό μοντέλο του κυριάρχου δικομματισμού ΠΑΣΟΚ-ΝΔ με όλα τα άλλα κόμματα να είναι απλώς τα «μικρότερα κόμματα» πέρασε στο παρελθόν από τις εκλογές του Μαΐου. Αυτό που έγινε σαφές στις εκλογές του Ιουνίου είναι ότι πλέον συγκρούονται δυο κόσμοι, μια καθαρή Δεξιά με μια αναδυόμενη Αριστερά.
Η Νέα Δημοκρατία έχει χάσει κάθε κεντρώο άλλοθι χάρη στον πρόεδρο της, Αντώνη Σαμαρά, πολιτικό-απομεινάρι μιας άλλης εποχής που αδυνατεί να αποβάλλει το μικροκομματικό σύνδρομο της Πολιτικής Άνοιξης. Η ηγετική ομάδα που τον περιβάλλει, οι μεταγραφές της ΝΔ αλλά κυρίως το πρόγραμμα του βγαλμένο από τη δεκαετία του ’60 δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας. Ο Αντώνης Σαμαράς στάθηκε εξαιρετικά τυχερός μιας και η συγκυρία της κατάρρευσης του ΠΑΣΟΚ οδήγησε σύσσωμα τα εγχώρια και ξένα συμφέροντα να τον πλασάρουν ως εγγυητή της πολιτικής ομαλότητας. Σε κάθε άλλη περίπτωση, θα ήταν μια θλιβερή καρικατούρα που θα οδηγούσε το κόμμα του σε απόλυτη συντριβή. Μια γεύση πήραμε από το ποσοστό που συγκέντρωσε την 6η Μαΐου όταν η πόλωση δεν είχε επικρατήσει κι ο μηχανισμός της Δεξιάς δεν είχε κινητοποιηθεί στο έπακρο.
Εδώ και χρόνια μιλάμε για την ιταλοποίηση του πολιτικού σκηνικού στην Ελλάδα. Αν κι αυτό μένει να αποδεδειχθεί στην ολότητα του, η Δεξιά στην Ελλάδα φαίνεται πως για λόγους επιβίωσης θα ακολουθήσει το δρόμο των δεξιών συνασπισμών της γειτονικής χώρας μετά το πολιτικό σκάνδαλο που έφερε το τέλος Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών. Κεντρώοι, δεξιοί κι ακροδεξιοί σχηματισμοί, όσο και να συγκρούονται μεταξύ τους, συνασπίζονται κάτω από τον εκλογικά κυρίαρχο και επικρατούν.
Το ΠΑΣΟΚ, ο έτερος πυλώνας του παλιού δικομματισμού, πλήρως απαξιωμένο, ακολουθεί το μοιραίο δρόμο της Ένωσης Κέντρου. Έχει απολέσει καθετί αριστερό και προσπαθεί να διαδραματίσει το ρόλο του υπεύθυνου κέντρου. Για λόγους ιδιοσυγκρασίας, το ΠΑΣΟΚ από την ίδρυση του κι έπειτα διατηρούσε τη συνοχή του για δυο λόγους. Τα πρώτα χρόνια, χάρη στη παρουσία του απόλυτου ηγέτη και έπειτα, όταν γραφειοκρατικοποιήθηκε πλήρως, χάρη στη νομή της εξουσίας. Αυτή τη περίοδο δεν έχει τίποτα από τα δυο και δεν φαίνεται να τα αποκτά σύντομα. Επομένως η αποσύνθεση θα προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς. Ο Βαγγέλης Βενιζέλος ήταν η χειρότερη επιλογή, την χειρότερη στιγμή. Οι σκέψεις του για αλλαγή ονόματος, αν και προκύπτουν από καθαρά οικονομικούς λόγους (τα εκτιμώμενα σε 130 εκ. ευρώ χρέη), ταιριάζουν με το ιταλικό σενάριο.
Τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ κι ο ίδιος ο Βενιζέλος, με τον πολιτικό λόγο που αναπτύσσουν, επιβεβαιώνουν ότι βρίσκονται σε πλήρη ρήξη με τη κοινωνία. Οι διακηρύξεις τους για «κοινωνική δικαιοσύνη» κι «αλληλεγγύη» μου φέρνουν στο μυαλό τουλάχιστον τον Τόνι Μπλέρ στη τελευταία του θητεία. Διαχρονικά το μεγαλύτερο κακό που διέπραξαν οι εκσυγχρονιστές σοσιαλδημοκράτες πανευρωπαϊκά είναι η απαξίωση της έννοιας της Σοσιαλδημοκρατίας που καμία σχέση μαζί τους δεν έχει.
Τέλος, καλό είναι να μην διατηρούν αυταπάτες εκεί στο ΠΑΣΟΚ ότι μπορούν να δημιουργήσουν ένα νέο πετυχημένο προϊόν. Είναι αλήθεια πως το ΠΑΣΟΚ "δημιουργήθηκε" από την μήτρα της Ένωσης Κέντρου αλλά μόνο χάρη στην αλλαγή γενιάς και τη συνακόλουθη ριζοσπαστικοποίηση που αυτή επέφερε. Δεν υπάρχει πιο δυσοίωνο σημάδι για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ από τη νέα γενιά στελεχών του. Όλοι θαυμάσαμε τον εκλεκτό 30αρη του Βαγγέλη Βενιζέλου. Επιπλέον, δεν υπάρχει όχι προοπτική αλλά ούτε κι επιθυμία ριζοσπαστικοποίησης από ομαδώσεις που αυτιστικά αναμασούν «μεταρρυθμιστικά» τσιτάτα της Άννας Διαμαντοπούλου ή του Ανδρέα Λοβέρδου.
Το ρόλο του υπεύθυνου κέντρου (παρά τις φιλόδοξες διακηρύξεις της περί υπεύθυνης αριστεράς) προσπαθεί να διαδραματίσει και η Δημοκρατική Αριστερά. Πέραν των λόγων της, η πρακτική της θυμίζει περισσότερο τους Γερμανούς Οικολόγους που συνεργάζονται αδιαφοροποίητα με τον επικρατέστερο νικητή (χριστιανοδημοκράτη ή σοσιαλδημοκράτη) σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο. Το πρόταγμα του κόμματος, το οποίο χρησιμοποίησε και προεκλογικά, είναι η πολυπόθητη επίτευξη κυβερνησιμότητας. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί επαρκές πολιτικό πρόταγμα αλλά κυνική εκλογική στρατηγική, γεγονός που υποβαθμίζει το ίδιο το κόμμα. Βασικά πολιτικά και τεχνοκρατικά στελέχη του κόμματος, ήταν σύμβουλοι και συνεργάτες του Κώστα Σημίτη και τώρα επιθυμούν την ανακατάληψη της εξουσίας με έναν τύποις αριστερό μανδύα. Φανερό είναι επίσης πως η ΔΗΜΑΡ οδηγείται σε μια στρατηγική επιλογή υποκατάστασης του ΠΑΣΟΚ. Μένει να αποδεχθεί πόσα κεντροαριστερά, «σοσιαλδημοκρατικά» κόμματα μπορεί να αντέξει ο χώρος του υπεύθυνου κέντρου με δεδομένη την αδυναμία εγκαθίδρυσης στο πολιτικό χάρτη ενός αμιγώς φιλελεύθερου πολιτικού σχηματισμού.
Η Χρυσή Αυγή φαίνεται πως ήρθε για να μείνει. Η εκτίμηση του Ηλία Νικολακόπουλου ότι οι μισοί ψηφοφόροι της ταυτίζονται ιδεολογικά μαζί της είναι τουλάχιστον τρομακτική. Σχεδόν μπορούμε να προεξοφλήσουμε την άνοδο της όσο συνεχίζεται η φτωχοποίηση κι εξαθλίωση ολοένα και ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων. Τα διδάγματα από τη Δημοκρατία τη Βαϊμάρης είναι αμείλικτα.
Δυο προβλήματα έχουμε εδώ:
1) Η Δημοκρατία καλώς ή κακώς έχει συνδεθεί με την εξασφάλιση κοινωνικής κι οικονομικής ευημερίας.
2) Το απώτερο στάδιό της, η καταναλωτική ευημερία επιφέρει μια παιδευτική χαλάρωση και συνακόλουθα μια άγνοια κινδύνου.
Τα πεδία που η πολιτεία, η κοινωνία των πολιτών κι οι οργανώσεις της Αριστεράς θα δώσουν τη μάχη με τη Χρυσή Αυγή είναι το μεταναστευτικό και η βία.
Η επιλογή του Αντώνη Σαμαρά, ως πολιτεία πλέον, να αντιμετωπίσει το μεταναστευτικό με το δόγμα σοκ και δέος (αλλιώς νόμος και τάξη) θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που προσδοκά. Δεν θα καθησυχάσει τους πολίτες ότι το κράτος επανακάμπτει αλλά θα επιβεβαιώσει τη ρητορική και την επιχειρηματολογία της Χρυσής Αυγής, ότι τους αλλοδαπούς τους αντιμετωπίζεις μόνο βίαια, πολλαπλασιάζοντας έτσι τις επιθέσεις «αγανακτισμένων κατοίκων». Δεν είναι λύση το να επενδύσεις με νομιμότητα τις πρακτικές μιας φασιστικής οργάνωσης. Επιτυχία για τη πολιτεία, θα ήταν να ακυρώσει τη Χρυσή Αυγή, διαχειριζόμενη επιτυχώς το μεταναστευτικό με ένα εντελώς διαφορετικό υπόδειγμα.
Στο ζήτημα της βίας, ελλοχεύει ο κίνδυνος διάφορες ομάδες κι οργανώσεις να επιλέξουν τη σύγκρουση με τη Χρυσή Αυγή στο δρόμο. Αν και μια μορφή αντιπαράθεσης χρειάζεται, ώστε να μην νιώθουν αφεντικά των γειτονιών, οι γενικευμένες βίαιες συγκρούσεις θα προκαλέσουν μόνο νέες εκκλήσεις για ασφάλεια κι αύξηση των δυνάμεων της αστυνομίας που θα πραγματοποιηθεί από φίλους της Χρυσής Αυγής.
Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες είναι ο ορισμός του πολιτικού μορφώματος. Απουσία ηγέτη, απουσία οργανωτικής δομής, απουσία πολιτικού προγράμματος, κωμικό-τραγικό επίπεδο στελεχών. Η παρουσία του θα λάβει τέλος μόλις χάσει και τη συγκυριακή χρησιμότητα του. Θυμίζει πολύ έναν αντιμνημονιακό Καρατζαφέρη.
Το ΚΚΕ πλήρωσε επιτέλους τον αναχρονισμό του. Ο –εάν κι όταν- επαναστατικός παράδεισος που επαγγέλλεται, άφησε ασυγκίνητο τον λαό που του γύρισε, οριστικά εκτιμώ, τη πλάτη. Κανένα στοιχειό δεν αφήνει περιθώρια ελπίδας για σοβαρή επανάκαμψη του ΚΚΕ. Το αντίθετο είναι πιο πιθανό. Η επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ στο χώρο της Αριστεράς είναι απόλυτη.
Για το τέλος άφησα τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ διέπραξε έναν εκλογικό άθλο κι ένα πολιτικό θαύμα. Εκλογικά αύξησε τις δυνάμεις του κατά 1.340.000 ψήφους μέσα σε 3 χρόνια. Πολιτικά επανέφερε την Αριστερά σε θέση διεκδίκησης της εξουσίας.
Το 33% της νέας γενιάς (18-34) επέλεξε ΣΥΡΙΖΑ, κι αυτό το ποσοστό θα αυξάνεται σταθερά. Το 34% των παραγωγικών ηλικιών (35-54) επέλεξε ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είναι μόνο το γεγονός πως αυτές οι ηλικίες επιλέγουν ΣΥΡΙΖΑ, το γεγονος που προδιαγράφει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα συνεχίσει να βρίσκεται σε τροχιά εξουσιας, αλλά κυρίως ειναι οι λόγοι για τους οποίους τον επιλέγουν.
Και καπου εδώ οι θριαμβολογίες σταματούν. Παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ εντυπωσιάζει, κανείς δεν μπορεί να μιλήσει για νίκη της Αριστεράς εν γένει. Η Δεξιά συνολικά πέτυχε ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά της μεταπολιτευτικά. Μια νεοσυντηρητική, νεοφιλελεύθερη Δεξιά καλείται να σχηματίσει κυβέρνηση, ο εθνικολαϊκισμος με τις διάφορες μορφές του κυριαρχεί κι ένας νέο-φασισμός αναδύεται επικίνδυνα.
Η προδιαγεγραμμένη αποτυχία της επαναδιαπραγμάτευσης που κομίζουν οι μνημονιακές δυνάμεις και η συνεχιζόμενη καταστροφή που επιφέρει αυτή η πολιτική (6 συνεχόμενα χρόνια ύφεσης, 30% αθροιστική μείωση του ΑΕΠ και πάνω από 1.200.000 ανέργους) δεν επιτρέπουν καμία περίοδο χάριτος στη κυβέρνηση που θα σχηματιστεί. Από το φθινόπωρο κιόλας, μετά την θερινή χαλάρωση, τα εκκαθαριστικά της εφορίας και τη μείωση των μισθών με την υπογραφή των νέων συμβάσεων, θα ξεκινήσουν οι κυβερνητικοί τριγμοί. Οι λαϊκοί αγώνες δεν θα χρειαστούν κάποιο αργόσυρτο restart αυτή τη φορά…
Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως τότε θα πρέπει να είναι έτοιμος. Πρέπει να ξεκινήσει άμεσα μια διαδικασία μετασχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα (και δεν εννοώ τη μετατροπή του από συνασπισμός συνιστωσών σε ενιαίο κόμμα χάριν του μπόνους των 50 εδρών). Ήδη καλείται να υποστηρίξει μια κοινοβουλευτική ομάδα εφταπλάσια από αυτή της προηγούμενης Βουλής. Απαρχή της δράσης του πρέπει να είναι η ανάλυση και κατανόηση του αποτελέσματος και της μετακίνησης εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων προς αυτόν. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μπροστά του ένα πελώριο έργο. Να πείσει τους ανθρώπους που τον πλησίασαν να μείνουν στο πλευρό του, να οργανωθούν στις τάξεις του. Πρώτα να τους ακούσει και μετά να προσπαθήσει να αναδιαμορφώσει μαζί τους μέσω ανοικτών διαδικασιών τις νέες δομές.
Παράλληλα πρέπει να διεξαχθεί η πολιτική ζύμωση που θα οδηγήσει σε ένα συνολικά μεστό πολιτικό πρόγραμμα με εξειδικευμένες απαντήσεις και πολύ περισσότερο σε μια πολιτική γραμμή που θα υιοθετηθεί συνειδητά και πρόθυμα από όλους.
Επιπλέον, το μεγάλο στοίχημα της κυβερνητικής ετοιμότητας είναι η διοικητική, διαχειριστική ικανότητα. Οι αντιδράσεις που όλοι αναγνωρίζουμε πως μια αριστερή κυβέρνηση θα συναντήσει θα πατήσουν πάνω σε αυτό το έλλειμμα. Χαρακτηριστικά αναφέρω τις περιπτώσεις «διοίκησης» των νοσοκομείων (με τη τεράστια και πολυεπίπεδη διαφθορά), της αστυνομίας (πολύ επικίνδυνη περίπτωση μετά και τις γνωστές σχέσεις της με τη Χρυσή Αυγή) και των μεγάλων δημοσίων επιχειρήσεων (με το κίνδυνο να επικρατήσουν λογικές διοίκησής τους με «συνδικαλιστικό» και «λαϊκίστικο» τρόπο).
Τέλος, ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει άμεσα να αναλάβει δράση στο κοινωνικό πεδίο, αγωνιζόμενος για τη βελτίωση του επιπέδου ζωής των στρωμάτων που πλήττονται, προτάσσοντας αυτό που η Αριστερά ξέρει καλύτερα, την αλληλεγγύη στη πράξη.
Αν ο ΣΥΡΙΖΑ πετύχει αυτές τις αλλαγές στο εσωτερικό του θα κυριαρχήσει στο πολιτικό σκηνικό και αργά ή γρήγορα θα κερδίσει τις εκλογές (το αν θα κυβερνήσει δεν εξαρτάται μόνο από αυτόν). Ο στόχος είναι η πολιτική ηγεμονία κι αυτή μπορεί σίγουρα να επιτευχθεί.
Όλοι μαζί μπορούμε να δουλέψουμε για τη Νέα Μεταπολίτευση. Μια μεταπολίτευση ελπίδας, δημοκρατίας και δικαιοσύνης.
Εκλογές 2012: Η σύγκρουση δυο κόσμων
Reviewed by Antonisgal
on
9:31:00 μ.μ.
Rating:
Reviewed by Antonisgal
on
9:31:00 μ.μ.
Rating:
2 σχόλια:
ΑΡΙΣΤΟ..!!
Νομίζω πως είναι το αρτιότερό σου ποστ. Εξαιρετική ανάλυση (μου άρεσε πολύ και ο πίνακας ο τελευταίος). Σχεδόν σε όλα συμφωνούμε...
Δημοσίευση σχολίου