Merry crisis and a happy new fear

του Αντώνη Γαλανόπουλου


Ο χρόνος, η τέταρτη διάσταση όπως εμφανίζεται στη ποίηση του Ρίτσου, προσδιορίζει κι ορίζει τις ζωές μας. Η σύγκριση με το παρελθόν και η προσδοκία για το μέλλον είναι δυο από τις πιο κινητοποιές διαδικασίες στη ζωή των ανθρώπων σε προσωπικό, κοινωνικό κι εθνικό επίπεδο.

Ενώ λοιπόν όλο τον υπόλοιπο χρόνο κυριαρχεί το «κάθε πέρσι και καλύτερα», τα Χριστούγεννα είμαστε γεμάτοι φοβισμένες ελπίδες κι έωλες προσδοκίες για το καλύτερο –στην κυριολεξία- αύριο του νέου χρόνου. Η προσδοκία όμως έχει νόημα μόνο όταν βασίζεται σε ένα ποσό καταβαλλόμενης προσπάθειας. Αλλιώς δεν διαφέρει σε τίποτα από το άναμμα του κεριού στο όνομα μιας τυφλής, μονόδρομης πίστης.

Η γενιά μου ως η δεύτερη -στην ουσία- γενιά μετά την μεταπολίτευση ήταν αυτή που θα ολοκλήρωνε τον μετασχηματισμό. Ήταν η γενιά που ιστορικά θα πήγαινε οριστικά ένα βήμα πιο μακριά. Για αυτό η γενιά μας έχει μια ιδιαίτερη σχέση με τον εθνικό χρόνο.

Εξηγούμαι:
-Παππούδες που κουβαλούν ζωντανές μνήμες ιστορικών περιόδων που εμάς μας ταλαιπώρησαν μόνο ως εξεταστέα υλη στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο.
-Γονείς που έζησαν την Μεταπολίτευση, την Αλλαγή. Λίγοι σπούδασαν, περισσότεροι βρήκαν απασχόληση στο δημόσιο. Έζησαν ή δημιούργησαν την «ισχυρή Ελλάδα» της καλπάζουσας ανάπτυξης του ΑΕΠ και την Ελλάδα της πλαστής ευμάρειας και του τερατώδους δημοσίου χρέους.
-Και μετά εμείς, που θεωρώντας το περιβάλλον ασφαλές, όπως μας έμαθαν, επιλέξαμε την επένδυση στη γνώση.

Η κρίση ανέτρεψε την ιστορική πορεία και τις σχετικές προσδοκίες μιας γενιάς. Η γενικευμένη ευημερία και η συνεχής ανάπτυξη σταμάτησε απότομα. Τα δημοσιονομικά μέτρα της τελευταίας τριετίας έχουν σκληρές πρωτογενείς συνέπειες αλλά παράλληλα οι δευτερογενείς συνέπειες τους σε συνδυασμό με τις νομοθετικές ρυθμίσεις μόνιμου χαρακτήρα συνθέτουν ένα μέλλον-κολαστήριο.

Η πιο σπουδαγμένη γενιά ( αποφεύγω συνειδητά τον όρο «μορφωμένη» ) στην ιστορία της χώρας θα είναι «η πρώτη γενιά που θα ζήσει χειρότερα από τη προηγούμενη».
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αμειβόμαστε λιγότερο από τους γονείς μας οι οποίοι επένδυσαν για να αποκτήσουμε περισσότερα προσόντα από αυτούς. Ήδη παραβιάζεται το άρθρο 22 παράγραφος 1 που εγγυάται την αρχή της ίσης αμοιβής για ίσης άξιας εργασία με τη νομοθετική ρύθμιση για χαμηλότερο μισθό στους νεοδιορισμένους.

Ωθούμαστε στην έξοδο από τη χώρα. Όλες οι αποφάσεις της κυβέρνησης είναι ένα ακόμα «συμπονετικό» χτύπημα στη πλάτη, μια παραπάνω ώθηση εκτός συνόρων. Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2011, 4100 άνθρωποι έφυγαν για τη Γερμανία, αύξηση 84% σε σχέση με το 2010. Η Ελλάδα βιώνει ξανά το φαινόμενο της μετανάστευσης χάνοντας τώρα πτυχιούχους, νέους ερευνητές κι επιστήμονες που βιώνουν την απαξίωση και δεν ελπίζουν σε τίποτα πια σ’αυτή τη χώρα. Νέοι άνθρωποι που αναζητούν δουλειά και πέφτουν στο τοίχο της «μαύρης» εργασίας που διαχρονικά προσφέρει η Ελλάδα της καφετέριας.

Νέοι άνθρωποι που ταπεινώνονται, απογυμνώνονται από τις φιλοδοξίες τους, αποξενώνονται από τις επιθυμίες και τα προσόντα τους στο βωμό της προσωπικής επιβίωσης, της «εθνικής προσπάθειας», της «παραγωγικής ανασυγκρότησης».
Η οικονομία της γνώσης στην Ελλάδα αφορά τις ελίτ και τους «κολλητούς». Τα πτυχία πιστοποιούν τη γνώση, αλλά η γνώση δεν αποτελεί ή δεν εμπεριέχει πλέον την ανταλλακτική αξία που θα οδηγήσει στην επαγγελματική αποκατάσταση ή θα εξασφαλίσει την ανεξάρτητη διαβίωση. Η ταπείνωση συνεχίζεται ακούγοντας τους «κολλητούς» να μιλούν για μεταρρυθμίσεις, να κάνουν κηρύγματα περί δικαιοσύνης και να σε κατηγορούν για λαϊκισμό.

Η απελπισία μιας γενιάς που όσο και να θέλει να προσφέρει στο τόπο της, έρχεται αντιμέτωπη με την «εσωτερική υποτίμηση» που επιβάλλει το ΔΝΤ. Μια γενιά που αδυνατώντας να διακρίνει ανάμεσα στο εσωτερικό κι εξωτερικό αίτιο της αποτυχίας στην οδύσσεια αναζήτηση της για τον επόμενο σταθμό, ενδοβάλλει τα πιο αυτό-υποτιμητικά πρότυπα απόδοσης. Μια γενιά που εσωτερικεύει τη μιζέρια, κινδυνεύει να ερμηνεύσει τη κρίση ως προσωπική ανεπάρκεια πέφτοντας στο τέλος στη παγίδα της αυτοεκπληρούμενης προφητείας.

Η γενιά μας ωριμάζει μέσω της καταπίεσης. Δεν ξέρω πως θα είναι η Ελλάδα σε είκοσι χρόνια αλλά φοβάμαι πολύ για εμάς. Για τα απωθημένα που καλλιεργούμε και θα βγάλουμε εκεί κάπου στα 40.

Το σύνθημα εκείνου του Δεκέμβρη πριν τρία χρόνια "Merry crisis and a happy new fear" γίνεται κάθε χρόνο και πιο αληθινό. Γιατί κάθε μνημονιακός χρόνος είναι ένας ακόμη τρόμος. Τρόμος για όσους έχουν όνειρα, ελπίδες και φιλοδοξίες.

Ξέρω ότι ο καθένας ταξιδεύει με τη δική του βάρκα αλλά είναι πάντα παρήγορο να βλέπεις γύρω σου τα φώτα από τις άλλες βάρκες. Με τη φωνή του Ξυλούρη για συντροφιά και τη δύναμη που μας έχει απομείνει ανοίγουμε πανιά για το 2012. Καλή περιπλάνηση…

"Στου βούρκου μέσα τα νερά ποια γλώσσα μου μιλάνε αυτοί που μου ζητάνε να χαμηλώσω τα φτερά;"