Η Ευρώπη είναι κλειδωμένη σε ενα χορό θανάτου με τις τραπεζες της

του Sony Kapoor

Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποσχέθηκαν να σταματήσουν το σπιράλ της Ευρώπης προς την οικονομική λήθη. Χρειάζονταν να αποκαταστήσουν αμέσως την εμπιστοσύνη στην φερεγγυότητα της Ισπανίας και της Ιταλίας, να λάβουν επείγοντα μέτρα για να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη και στη συνέχεια να δεσμευτούν αξιόπιστα για αλλαγές ώστε να επιλύσουν τις δομικές αδυναμίες της ζώνης του ευρώ. Απέτυχαν και στα τρία μέτωπα. Τώρα τους έχει σχεδόν τελειώσει ο χρόνος.

Με δεδομένη την αδυναμία των ηγετών της Ευρώπης να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα στην Ελλάδα - μια μικρή οικονομία - οι επενδυτές έχουν χάσει την πίστη στη δυνατότητά τους να στηρίξουν τις πολύ μεγαλύτερες οικονομίες της Ισπανίας και της Ιταλίας, οι οποίες αντιμετωπίζουν επίσης σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Αυτό έχει προκαλέσει άνοδο του κόστους δανεισμού σε μη βιώσιμα επίπεδα. Εάν οι policy makers δεν μπορέσουν να δείξουν πώς οι προβληματικές οικονομίες της ΕΕ θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες δανεισμού τους χωρίς δυσβάστακτα επιτόκια, η κρίση θα συνεχίσει να βαθαίνει.

Η επιδείνωση των αμφιβολιών για την φερεγγυότητα των ηγετών έχει διαβρώσει την εμπιστοσύνη στην φερεγγυότητα των τραπεζών της ΕΕ που διαθέτουν σημαντικά ποσά από κρατικά ομόλογα. Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, οι ενδημικές αδυναμίες του χρηματοπιστωτικού συστήματος, που κρύφτηκαν κάτω από το χαλί, όταν η αφήγηση πρόωρα άλλαξε σε «δημοσιονομική κρίση», έχουν επιστρέψει για να μας στοιχειώσουν με μια εκδίκηση. Η ανάγκη για την παροχή δημόσιας στήριξης στις προβληματικές τράπεζες ρίχνει μια μαύρη σκιά πάνω από τους ηγέτες των κρατών. Οι αδύναμες τράπεζες και οι προβληματικές οικονομίες είναι τώρα κλειδωμένες σε ένα χορό θανάτου.

Δεν έχει σημασία ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα παρέχει τώρα πρωτοφανή υποστήριξη σε τράπεζες της ΕΕ. Δεν θα είναι αρκετή αν η εμπιστοσύνη δεν έχει αποκατασταθεί πρώτα στα κράτη. Εδώ η σύνοδος κορυφής σημείωσε κάποια πρόοδο με τη δέσμευση πρόσθετων πόρων που πρόκειται να διοχετευθούν μέσω του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Αλλά αυτά καλύπτουν μετά βίας τις ανάγκες δανεισμού για την Ισπανία και την Ιταλία για μερικούς μήνες, επομένως παραμένει ανεπαρκές για να πείσει τους επενδυτές.
Μόνο η ΕΚΤ, με την ικανότητά της να τυπώσει ευρώ, μπορεί να προσφέρει το μέγεθος της υποστήριξης που χρειάζεται.

Λόγω της απουσίας επαρκούς κρατικής στήριξης, οι προβληματικές οικονομίες της ΕΕ συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τη σκληρή λιτότητα. Ακόμη χειρότερα, ακόμα και χώρες όπως η Γερμανία, η οποία μπορεί να δανειστεί φτηνά, μειώνουν επίσης τις δημόσιες δαπάνες. Ενώ η λιτότητα μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας για τις μικρές, ανοικτές οικονομίες - όπως τη Σουηδία στις αρχές της δεκαετίας του 1990 - θα αποτύχει, όταν εφαρμόζεται σε μια οικονομική περιοχή με το μέγεθος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εμείς δεν μπορούμε να βρούμε το δρόμο μας για την έξοδο από το πρόβλημα και η κατάρρευση της εμπιστοσύνης σημαίνει ότι η κατανάλωση και οι επενδυτικές δαπάνες συρρικνώνονται κι οι δυο. Μόνο οι δημόσιες δαπάνες μπορούν να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη υπό αυτές τις συνθήκες. Ωστόσο, όλοι οι ηγέτες της ΕΕ μιλούν για την ανάγκη για ακόμη μεγαλύτερη λιτότητα.

Η λανθασμένη διάγνωση ότι ήταν οι ανεύθυνες δημόσιες δαπάνες που προκάλεσαν τη κρίση του ευρώ έχει οδηγήσει σε αυτοκαταστροφικές συνταγές για σκληρές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες. Η σύνοδος κορυφής δεν είχε τίποτα να πει για το πώς θα αποκατασταθεί η ανάπτυξη, έτσι ώστε η ΕΕ αντιμετωπίζει σήμερα μια βαθιά ύφεση που θα επιδεινώσει το πρόβλημα χρέους.

Ενώ η Ελλάδα και η Ιταλία ήταν πράγματι δημοσιονομικά ανεύθυνες, χώρες όπως η Ισπανία και η Ιρλανδία ήταν στην πραγματικότητα καλοί μαθητές του συμφώνου σταθερότητας κι ανάπτυξης της ΕΕ, που θέτει όρια για τα ελλείμματα και το χρέος. Εξ ου και το δημοσιονομικό πακέτο που οι χώρες της ευρωζώνης υπέγραψαν αυτή την εβδομάδα απέτυχε να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις θεσμικές αδυναμίες που βοήθησαν στην πυροδότηση της κρίσης. Δεσμεύει τις χώρες σε ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς - αλλά αυτό δεν θα είχε κάνει τίποτα για να αποτρέψει την κρίση στην Ισπανία και την Ιρλανδία.

Για να αναχαιτίσει την κρίση, η ΕΚΤ πρέπει να κάνει ένα βήμα και να εγγυηθεί στήριξη στις προβληματικές οικονομίες. Αυτό θα δημιουργήσει τον οικονομικό χώρο για να δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη και τον πολιτική χώρο για τη θέσπιση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η ευρωζώνη θα πρέπει στη συνέχεια να ξεκινήσει ευρείες θεσμικές μεταρρυθμίσεις για να βεβαιωθεί ότι δεν θα καταλήξουμε και πάλι εδώ.

Πηγή: Guardian
Μετάφραση: Αντώνης Γαλανόπουλος