Μετά το τέλος της ιστορίας…

Του Φώτη Γαϊτάνη

Ο κόσμος των τελευταίων τριάντα ετών , της μίας υπερδύναμης , της μίας αγοράς αλλά κυρίως της μίας πολιτικής θρησκείας του νεοφιλελευθερισμού σήμερα πνέει τα λοίσθια .Η αποδόμηση αυτού του κόσμου είναι πια εμφανής , ο θρόνος του βασιλιά δολαρίου τρίζει και η ύφεση είναι πλέον γεγονός.Η χίμαιρα της παγκοσμιοποίησης δίνει τη θέση της σε καινούρια τείχη , στη Βαγδάτη , στη Ραμάλα , στο Ρίο Γκράντε .

Είναι πλέον αποδεκτό από όλο το πολιτικό φάσμα ότι η ανάπτυξη του καπιταλισμού είναι συνυφασμένη με κρίσεις . Ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που ρέπει εγγενώς προς την ανισορροπία, οι κρίσεις του το βοηθούν να μετασχηματίσει τον εαυτό του όταν έχει πέσει θύμα της ίδιας του της βουλιμίας για κέρδος, όπως συμβαίνει και σήμερα .Η παρούσα οικονομική κρίση δεν είχε πάντα αυτή τη μορφή στην πραγματικότητα ξεκίνησε πολύ νωρίτερα με την κρίση των χρηματιστηρίων το 2001 για την κάλυψη της οποίας εκδόθηκαν τα «ευνοϊκά» στεγαστικά δάνεια υψηλού ρίσκου. Ο καπιταλισμός του καζίνο, που κυριαρχεί εκείνη την περίοδο , μαθηματικά οδηγεί στην αποτυχία .Έτσι φτάσαμε στην κρίση των στεγαστικών δανείων η οποία με τη σειρά έκανε μετάσταση στις αρτηρίες του οικονομικού συστήματος τις τράπεζες! Τι συμβαίνει όμως όταν καταρρέουν οι τράπεζες ; Επειδή λοιπόν η ιστορία έχει μια τάση να επαναλαμβάνεται (και μαζί της όλα τα προβλήματα του παρελθόντος ειδικά όταν είναι δομικά) θα προσπαθήσω να αλιεύσω εμπειρίες του παρελθόντος από την δομική κρίση της καπιταλιστικής οικονομίας το 1929.

Μετά την κρίση έρχεται η κατάρρευση αυτός ήταν πάντα ο κανόνας της οικονομίας και όντως η πρώτη γεύση της κατάρρευσης έγινε έντονα αισθητή στην Ελλάδα όχι στο οικονομικό επίπεδο αλλά στο κοινωνικό και πολιτισμικό όπως καταδεικνύει άλλωστε η εξέγερση του Δεκέμβρη που σύμφωνα με πολλούς παγκόσμιους αναλυτές έθαψε το πτώμα του νεοφιλελευθερισμού. Κοιτώντας την σύντομη ιστορία του 20ου αιώνα διαπιστώνουμε πως μετά την κατάρρευση των τραπεζών στην Αμερική και την Δυτική Ευρώπη το αποτέλεσμα ήταν η εξαθλίωση των φτωχότερων των φτωχών , χώρες της Αφρικής, Ασίας και Λατινικής Αμερικής, μιας και εμείς οι Δυτικοί τους μετακυλύσαμε το κόστος των εγκληματικών λαθών μας . Η σημαντικότερη όμως συνέπεια ήταν η δημιουργία του κράτους πρόνοιας η μάλλον καλύτερα η κατάκτηση του κράτους πρόνοιας από τους αγωνιζόμενους λαούς εν μέσω της τότε κρίσης . Μια κοινωνική κατάκτηση που αλλοιωμένη και εκφυλισμένη από το πέρασμα του νεοφιλελευθερισμού επιβιώνει σε αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες ως σήμερα . Το νεοσυσταθέν τότε κοινωνικό κράτος δυστυχώς δεν στάθηκε αρκετά ισχυρό όπλο για να ξεπεραστεί η μακροχρόνια ύφεση που ακολούθησε την κρίση του 1929 με αποτέλεσμα οι κυρίαρχες τάξεις να καταφύγουν σε μια άλλη τακτική ιδιαίτερα προσφιλή για την αποκόμιση κερδών τον πόλεμο και για να γίνουμε πιο συγκεκριμένη τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο . Τα κοινά στοιχεία ανάμεσα στις δύο εποχές είναι έντονα ,πολλά κέντρα εξουσίας, στρατιωτικοποίηση και ενίσχυση των δυνάμεων καταστολής, αποιδεολογικοποίηση, έξαρση της δεξιάς και κυρίως της ακραίας δεξιάς αλλά και συχνά φαινόμενα τυφλής βίας που αποτελούν τον επιθανάτιο ρόγχο μας γενιάς με υποθηκευμένα όνειρα .

Παρά τις προειδοποιήσεις που εκπέμπονται και τη ζοφερή εικόνα της νέας τυραννίας που επιβάλλεται από τον ολοκληρωτικό καπιταλισμό , η ελπίδα και η αισιοδοξία για ένα καλύτερο κόσμο διατηρείται και βασίζεται στην εμπιστοσύνη του στους ανθρώπους και τους λαούς.