Δεκαέξι νέοι συζητούν για το μέλλον της Ευρώπης στην καρδιά της Ε.Ε.

Του Αντώνη Γαλανόπουλου

Το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ με έδρα τις Βρυξέλλες διοργάνωσε την εβδομάδα 12-16 Οκτωβρίου ένα σεμινάριο κατάρτισης με τίτλο «Πώς να αντιμετωπίσουμε τον ακροδεξιό λαϊκισμό και εξτρεμισμό» για 16 νέους από 6 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις οποίες παρατηρείται άνοδος της ακροδεξιάς. Είχα τη χαρά να είμαι ένας από τους δύο Έλληνες που πήραν μέρος στο σεμινάριο αυτό και νομίζω πως αξίζει να μεταφέρω μερικές ιδέες που συζητήθηκαν εκεί. Και οι 16 συμμετέχοντες παρουσιάσαμε το τι συμβαίνει στη χώρα μας με τα ακροδεξιά κόμματα και συζητήσαμε για τις εκφάνσεις της ακροδεξιάς, τα βαθύτερα αίτια της ανόδου της σε όλη την Ευρώπη, τις στρατηγικές αντιμετώπισής της, το ρόλο των ΜΜΕ, την ξενοφοβία, την ομοφοβία, τον ευρωσκεπτικισμό και πάρα πολλά άλλα θέματα ακόμα. Μέσα σε πέντε μέρες γνωρίσαμε ευρωβουλευτές, τοπικούς βουλευτές, ακαδημαϊκούς, δημοσιογράφους, εκπροσώπους ΜΚΟ, ακτιβιστές κι άλλους. Συζητήσαμε μαζί τους, ενώ τις περισσότερες φορές διαφωνήσαμε μαζί τους. Και παρότι η δουλειά μας είναι ακόμη σε εξέλιξη, βγάλαμε κάποια αρχικά συμπεράσματα ενώ ακούστηκαν πολλές ενδιαφέρουσες σκέψεις και ιδέες. 

1. Διαπιστώσαμε την μετάδοση των ακροδεξιών εξτρεμιστικών ιδεών από το περιθώριο της πολιτικής στο κέντρο. Δεν είναι άλλωστε λίγες οι κεντροδεξιές ή κεντροαριστερές κυβερνήσεις που εφάρμοσαν ακροδεξιές πολιτικές. Ένας μεγάλος κίνδυνος που εντοπίσαμε από τη δράση των ακροδεξιών κομμάτων είναι λοιπόν η διάδοση των ιδεών τους και η μόλυνση των άλλων κομμάτων. Για αυτό και στόχος δεν είναι μόνο η πάλη ενάντια σε συγκεκριμένα κόμματα αλλά η πάλη εναντίον των ακροδεξιών ιδεών όπου κι αν αυτές βρίσκονται.
2. Παρατηρήσαμε ότι έχει αλλάξει πολύ το εκλογικό σώμα που στηρίζει τα ακροδεξιά κόμματα και διαφέρει αρκετά από τις παλιές ιδέες που είχαμε για αυτό το θέμα. Για παράδειγμα ο ηλικιακός μέσος όρος των υποστηρικτών του ακροδεξιού κινήματος Pegida στη Γερμανία είναι 47,6 χρονών, το ετήσιο εισόδημα των υποστηρικτών του κινήματος είναι μεγαλύτερο του μέσου εισοδήματος, ελάχιστοι ανάμεσα στους υποστηρικτές του είναι άνεργοι ενώ οι μισοί εκφράζουν μια δυσαρέσκεια απέναντι στη πολιτική γενικά. Μια αντίστοιχη αλλαγή παρατηρήθηκε και στους υποστηρικτές του Εθνικού Μετώπου.
3. Αναγνωρίσαμε τα προβλήματα και τους περιορισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάτω από τους παρόντες συσχετισμούς δύναμης. Τονίσαμε την ανάγκη δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων στους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ψηλαφίσαμε συγκεκριμένες προτάσεις σχετικά με τις απαιτούμενες αλλαγές αλλά απέχουμε από μια συνεκτική πρόταση.
4. Θέσαμε ως πρωταρχικό στόχο την δημιουργία μιας νέας αφήγησης, ενός νέου οράματος, την επαν-εφεύρεση της ευρωπαϊκής ιδέας. Η ιδέα της Ευρώπης μπορεί να πραγματωθεί μόνο αν τα σπάσουμε με την παρούσα Ευρωπαϊκή Ένωση, μας είπε ο Geert Cool, ακτιβιστής στην Αμβέρσα. Ενώ ένας Άγγλος από την ομάδα μας σχολίασε πως αν το να είναι φιλο-ευρωπαίος σημαίνει πως πρέπει να είναι φιλο-τροϊκανός τότε δεν θέλει να είναι. 
5. Υπογραμμίσαμε την ανάγκη να παλέψουμε ενάντια στην λιτότητα και τον νέο-φιλελευθερισμό. Κάθε μέρα επανέρχονταν η ανάγκη να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, η ύφεση, η ανεργία κτλ. 
6. Όσοι δούλευαν στο τομέα των ανθρωπίνων και κοινωνικών δικαιωμάτων μας επέστησαν την προσοχή στην εργαλειοποίηση του λόγου των δικαιωμάτων που μπορεί να οδηγήσει στην καταπίεση άλλων ομάδων, όπως για παράδειγμα την χρήση του φεμινιστικού λόγου εναντίον των Μουσουλμάνων.
7. Ταχθήκαμε κατά της cordon sanitaire, της επιβολής μιας «υγειονομικής ζώνης» εναντίον των ακροδεξιών κομμάτων. Είναι ένα από τα πλέον σοβαρά και αμφιλεγόμενα ζητήματα σχετικά με την ακροδεξιά σε όλη την Ευρώπη. Καταλήξαμε ότι είναι μη αποτελεσματική με βάση το πρώτο σημείο που αναφέρεται παραπάνω. Αν η επιβολή μιας cordon sanitaire μειώνει την επιρροή ενός κόμματος αλλά δημιουργεί ένα άλλο πιο ήπιο –μόνο στη θεωρία- κόμμα, δεν έχουμε κερδίσει και πολλά. Αυτή είναι η κατάσταση στην Φλαμανδική περιοχή όπου το Vlaams Blok/Vlaams Belang έχει στην ουσία αντικατασταθεί από το επίσης ακροδεξιό New Flemish Alliance.
8. Αν και περάσαμε πολύ χρόνο συζητώντας πρακτικές στρατηγικές βασισμένες στη λογική, τα επιχειρήματα, τα γεγονότα, όπως καμπάνιες ενημέρωσης, εγχειρίδια, πανευρωπαϊκές εκδηλώσεις, μεθόδους τυπικής εκπαίδευσης κτλ, στο τέλος συνειδητοποιήσαμε ότι τα γεγονότα και ο ορθός λόγος δεν αρκούν. Χρειάζεται κάτι που να εμπλέκει τη συναισθηματική διάσταση, να λαμβάνει υπόψη τα πάθη. (Και για όσους από εσάς με ξέρουν: όχι, δεν ήταν μόνο δική μου ιδέα). 

Αυτά ήταν λίγα μόνο θέματα από όσα συζητήσαμε σε πέντε πολύ γεμάτες και έντονες ημέρες στην καρδιά της Ευρώπης με την υποστήριξη του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ που κατάφερε να φέρει σε επαφή νέους ανθρώπους από 6 διαφορετικές χώρες της Ευρώπης. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε εδώ στην Ελλάδα ότι υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση για την Ευρώπη του μέλλοντος στους λαούς της Ευρωπαϊκής ηπείρου και ιδιαίτερα στην νέα γενιά. Όπως επίσης πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε μόνοι, έχουμε την υποστήριξη πολλών ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη που δεν συμφωνούν με όσα έχουν γίνει στη χώρα μας τα τελευταία 5-6 χρόνια. Η μάχη για το μέλλον είναι βαθιά πολιτική, είναι μια μάχη για την ηγεμονία σε όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και θα δοθεί μαζί με τους άλλους ανθρώπους που αγωνίζονται σε όλη την ήπειρο εναντίον της λιτότητας στη Γαλλία, για ανεκτά ενοίκια στη Σκωτία, υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ουγγαρία, κατά της ακροδεξιάς στη Γερμανία, υπέρ των προσφύγων στο Ηνωμένο Βασίλειο, εναντίον της ισλαμοφοβίας στη Σκανδιναβία και ούτω καθεξής.