H κυπριακή κρίση είναι σύμπτωμα του τι είναι σάπιο στην Ε.Ε.

Του Slavoj Zizek

Θυμηθείτε την κλασική σκηνή κινουμένων σχεδίων όπου ένας χαρακτήρας απλά συνεχίζει να περπατά πέρα από την άκρη του γκρεμού, αγνοώντας ότι δεν υπάρχει πλέον έδαφος κάτω από τα πόδια του - πέφτει μόνο όταν κοιτάξει προς τα κάτω και παρατηρήσει ότι κρέμεται πάνω από μια άβυσσο.

Κάπως έτσι δεν αισθάνονται οι απλοί άνθρωποι στην Κύπρο αυτές τις μέρες; Έχουν επίγνωση ότι η χώρα τους δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια, ότι έρχεται μια καταστροφική πτώση του βιοτικού επιπέδου, αλλά ακόμα δεν έχουν νιώσει τον πλήρη αντίκτυπο, επομένως για μια μικρή περίοδο θα συνεχίσουν τη φυσιολογική ζωή τους, όπως οι χαρακτήρες των κινουμένων σχεδίων που κρέμονται στον αέρα. Και δεν πρέπει να τους καταδικάσουμε: μια τέτοια καθυστερημένη απάντηση είναι μια στρατηγική επιβίωσης - ο πραγματικός αντίκτυπος θα έρθει αθόρυβα, όταν ο πανικός θα τελειώσει. Γι 'αυτό είναι τώρα, όταν η κρίση στη Κύπρο έχει αρχίσει να εξαφανίζεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, που πρέπει κανείς να σκεφτεί και να γράψει γι' αυτή.

Υπάρχει ένα γνωστό ανέκδοτο από την τελευταία δεκαετία της Σοβιετικής Ένωσης, για τον Ραβίνοβιτς, έναν Εβραίο που ήθελε να μεταναστεύσει. Ο γραφειοκράτης της υπηρεσίας μετανάστευσης τον ρωτά γιατί και ο Ραβίνοβιτς απαντά: «Υπάρχουν δύο λόγοι. Ο πρώτος είναι ότι φοβάμαι ότι στη Σοβιετική Ένωση οι κομμουνιστές θα χάσουν την εξουσία και ότι η νέα εξουσία θα ρίξει όλα τα εγκλήματα του κομμουνιστικού καθεστώτος σε εμάς, τους Εβραίους, θα γίνουν πάλι αντιεβραϊκά πογκρόμ…». «Μα», τον διακόπτει ο γραφειοκράτης, «αυτό είναι καθαρή ανοησία. Τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει στη Σοβιετική Ένωση, η εξουσία των κομμουνιστών θα διαρκέσει για πάντα!». «Λοιπόν», απαντά ο Ραβίνοβιτς ήρεμα, «αυτός είναι ο δεύτερος λόγος».

Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς μια παρόμοια συνομιλία μεταξύ ενός ευρωπαίου αξιωματούχου και ενός Κύπριου Ραβίνοβιτς σήμερα. Ο Ραβίνοβιτς παραπονιέται: «Υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους είμαστε εδώ σε πανικό. Πρώτον, φοβόμαστε ότι η ΕΕ απλώς θα εγκαταλείψει την Κύπρο και θα αφήσει την οικονομία μας να καταρρεύσει...». Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος τον διακόπτει: «Μα, μπορείτε να μας εμπιστευτείτε, δεν θα σας εγκαταλείψουμε. Θα σας ελέγχουμε στενά και θα σας συμβουλεύουμε τι πρέπει να κάνετε!». «Λοιπόν», απαντά ήρεμα ο Ραβίνοβιτς, «αυτός είναι ο δεύτερος λόγος.»

Αυτό είναι το αδιέξοδο στο πυρήνα της δύσκολης θέσης της Κύπρου: δεν μπορεί να επιβιώσει με ευημερία χωρίς την Ευρώπη, αλλά ούτε μπορεί με την Ευρώπη- και οι δύο επιλογές είναι χειρότερες, όπως θα το έθετε ο Στάλιν. Αυτό που μπορούμε να δούμε ότι αναδύεται στον ορίζοντα είναι το περίγραμμα μιας διαιρεμένης Ευρώπης: το νότιο τμήμα της θα περιορίζεται όλο και περισσότερο σε μία ζώνη φθηνού εργατικού δυναμικού, έξω από το δίχτυ ασφαλείας του κράτους πρόνοιας, σε έναν τόπο κατάλληλο για εξωτερικές αναθέσεις υπηρεσιών και τουρισμό. Εν συντομία, το χάσμα μεταξύ του αναπτυγμένου κόσμου και αυτών που έχουν μείνει πίσω θα υπάρχει πλέον μέσα στην ίδια την Ευρώπη».

Αυτό το χάσμα αντανακλάται στις δύο κύριες ιστορίες, αφηγήσεις που λέγονται για  την Κύπρο, οι οποίες μοιάζουν με δυο άλλες που λέγονταν για την Ελλάδα. Υπάρχει αυτό που μπορεί να ονομαστεί η γερμανική ιστορία: οι αλόγιστες δαπάνες, το χρέος και το ξέπλυμα χρήματος δεν μπορεί να συνεχιστεί επ' αόριστον. Και αυτή είναι η κυπριακή ιστορία: τα σκληρά μέτρα της ΕΕ ισοδυναμούν με γερμανική κατοχή που στερεί από την Κύπρο την εθνική της κυριαρχία.

Και οι δύο ιστορίες είναι λάθος, και οι απαιτήσεις που συνεπάγονται είναι παράλογες: η Κύπρος εξ ορισμού δεν μπορεί να αποπληρώσει το χρέος της, ενώ η Γερμανία και η ΕΕ απλά δεν μπορούν να συνεχίσουν να ρίχνουν χρήματα για να γεμίσουν την κυπριακή οικονομική τρύπα. Και οι δύο ιστορίες αποκρύπτουν το βασικό γεγονός: ότι υπάρχει κάτι λάθος με ολόκληρο το σύστημα όπου η ανεξέλεγκτη τραπεζική κερδοσκοπία μπορεί να οδηγήσει μία χώρα στη χρεοκοπία». Η κυπριακή κρίση δεν είναι μια «καταιγίδα στο φλιτζάνι» σε μια μικρή περιθωριακή χώρα. Είναι ένα σύμπτωμα του τι είναι λάθος με ολόκληρο το ευρωσύστημα.

Για το λόγο αυτό, η λύση δεν είναι απλώς η μεγαλύτερη ρύθμιση για να αποτραπεί το ξέπλυμα του χρήματος και ούτω καθεξής, αλλά μια ριζική αλλαγή σε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα - για να πούμε το ανείπωτο, κάποιο είδος κοινωνικοποίησης των τραπεζών. Το μάθημα των παγκόσμιων καταρρεύσεων από το 2008 κι έπειτα, είναι σαφές: το σύνολο του δικτύου των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών και κεφαλαίων, από τις ατομικές καταθέσεις και τα συνταξιοδοτικά προγράμματα έως την λειτουργία όλων των ειδών των παραγώγων, θα πρέπει με κάποιο τρόπο να τεθούν υπό κοινωνικό έλεγχο, να εξορθολογιστούν και να ρυθμιστούν. Αυτό μπορεί να ακούγεται ουτοπικό, αλλά η αληθινή ουτοπία είναι η άποψη ότι μπορούμε με κάποιο τρόπο να επιβιώσουμε μόνο με διακοσμητικές αλλαγές.

Πηγή: Guardian

Μετάφραση: Αντώνης Γαλανόπουλος