H απολίθωση των Τρολ

«Και στέκονται ακόμα εκεί αυτή τη μέρα, ολομόναχα, εκτός κι αν τα πουλιά κουρνιάσουν πάνω τους, επειδή ξέρετε […], τα Τρολ πρέπει να βρίσκονται κάτω από τη γη πριν την αυγή που επιστρέφουν στα βουνά από όπου προήλθαν…(1)»

Τακτικός αναγνώστης του Tolkien από τα νιάτα μου, και του Bilbo του Hobbit ιδιαίτερα, πίεσα τον εαυτό μου να πάει να δει την τελευταία υπερπαραγωγή του Peter Jackson, χωρίς να έχω αυταπάτες σχετικά με το βαθμό της απομυθοποιημένης αλλοίωσης του πρωτότυπου έργου. Και, με εξαίρεση το χαρακτήρα του μάγου Gandalf, που πάντα έχει τόσο καλά περιγραφεί και ερμηνευθεί [από τον Ian McKellen, ΣΣ], η συμβατική προσέγγιση των άλλων πτυχών της ταινίας επιβεβαίωσε την αρχική μου διαίσθηση.

Ο ίδιος ο μύθος, ωστόσο, όπως κάθε μύθος που παρουσιάζει αξιοπρέπεια, έπρεπε να παραβεί την υπνωτική αφήγηση και τη νατουραλιστική ψυχρότητα του σκηνικού για να με οδηγήσει να δω άλλα πράγματα, που ήδη γνώριζα. Η αλληγορία τίθεται σε εφαρμογή μπροστά στα έκπληκτα μάτια μου, αυτά τα ίδια μάτια που μόλις πριν μια ώρα, στα δέκα μέτρα από την είσοδο του κινηματογράφου στο κέντρο της Αθήνας, είχαν διακρίνει ακόμη ένα κλονισμένο πλήθος νέων φτωχών σε αναζήτηση μιας σωτήριας διεξόδου. Το νυχτερινό φαγοπότι τριών Τρολ, πλάσματα καταστροφικά και αδηφάγα, από αυτά που λεηλατούν ασύστολα τις σοδειές και τα ζώα μη νομαδικών κοινωνιών, περιλαμβάνει ένα πρωτόγνωρο θήραμα, ένα Hobbit: τον πρώτο τους λαό της ευρωζώνης, μικρό και ασθενικό, χρόνιο καπνιστή με χοντρά τριχωτά πόδια. Ακολουθούν οι κοντόχοντροι Νάνοι, οι υπόλοιποι από τα «Pigs» του νότου της Ευρώπης, μελαμψοί και γλεντζέδες, φωνακλάδες και που τους αρέσουν οι καβγάδες. Η Τρόικα των Τρολ τρίβει, ακονίζει τα επαργυρωμένα μαχαίρια της. Οι λείες ουρλιάζουν, το δάσος των εταιρικών μέσων ενημέρωσης θα πνίξει τις κραυγές τους! Οι θεατές της σκοτεινής αίθουσας κρατούν την ανάσα τους χωρίς οι μεν να μπορούν να αντιληφθούν τις αντιδράσεις των άλλων, τα μεγάλα, πλαστικά, στερεοσκοπικά γυαλιά που τους έχουν διανεμηθεί στην είσοδο λειτουργούν ως παρωπίδες. Το κόλπο του Bilbo, με το οποίο εξοικονομεί χρόνο δίνοντας στα Τρολ συμβουλές για τον τρόπο μαγειρέματος των Νάνων, δεν κάνει τίποτα παραπάνω από το να καθυστερεί το αναπόφευκτο. Όλα μοιάζουν να έχουν χαθεί όταν ξαφνικά… ο Gandalf ο Γκρίζος ξεπροβάλει πίσω από ένα μεγάλο βράχο. Από μηχανής θεός! Με ένα θαυματουργό χτύπημα του ραβδιού του κόβει την πέτρα για να φανερώσει την αυγή – είναι κυρίως κοκκινομώβ παρά χρυσή – η οποία, με το διαπεραστικό της φως, απολιθώνει την πράσινη σάρκα των σαρκοφάγων γιγάντων. Το Hobbit και οι Νάνοι σώθηκαν.

Αν και αυτές οι ευσεβείς αλληγορικές επιθυμίες διαλύονται αφήνοντας ένα γλυκόπικρο χαμόγελο στα χείλη μου, παρατηρώ ένα θεμελιώδες ελάττωμα στην κατανομή των συμβολισμών. Ποιος είναι ο «Gandalf» σε αυτή την ιστορία; Ποιος είναι αυτός που εξουδετερώνει και ταπεινώνει με μια τέτοια άνεση τη χίμαιρα αυτού του Χρέους που τρέφεται κατά τη διάρκεια της χειμέριας νάρκης των λαών; Τα μεγάλα ευρωπαϊκά συνδικάτα; Κάποιος θεόσταλτος άνθρωπος ή πολιτικό κόμμα; Δεν υπάρχει στην πραγματικότητα καμία απάντηση που να μην είναι γελοία. Κανένας, εκτός από τον Gandalf τον ίδιο: τον ειλικρινή και θαρραλέο ήρωα που άλλοτε πλάσαμε με την ανάγνωση των βιβλίων. Σιρανό, Δον Κιχώτης, Huckleberry Finn… Εάν η νορβηγική επιτροπή δεν ήταν το κυνικό κονκλάβιο που γνωρίζουμε, του οποίου ο ευρωπαϊκός πληγείς νότος μπόρεσε πρόσφατα να εκτιμήσει το μαύρο χιούμορ, χωρίς καμία αμφιβολία στον άψογο κύριο Ian McKellen με την γκρίζα κάπα θα είχαν απονείμει το βραβείο Νόμπελ ειρήνης.

(1) Tolkien, «Βilbo το Hobbit», εκδόσεις Livre de Poche, 1986

Του Μάκη Μαλαφέκα

Πηγή: Liberation
Μετάφραση: Κωνσταντίνα Μαγγίνα