Τα πανεπιστήμια σε ενα νεοφιλελεύθερο κόσμο (Alex Callinicos)

Η αναδιάρθρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αποτελεί μέρος της πολύ ευρύτερης, και κυριολεκτικά παγκόσμιας, οικονομικής και πολιτικής διαδικασίας που είναι γνωστή ως νεοφιλελευθερισμός. Ο νεοφιλελευθερισμός επιδιώκει κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής να υπόκειται στη λογική της αγοράς, και να μετατρέπει τα πάντα σε εμπορεύματα που μπορούν να αγοράζονται και να πωλούνται με σκοπό το κέρδος.

Ο νεοφιλελευθερισμός στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σημαίνει ότι αυτή η λογική του ανταγωνισμού εσωτερικεύεται βαθιά στο τρόπο που λειτουργούν τα πανεπιστήμια. Ο ανταγωνισμός περιλαμβάνει νικητές και ηττημένους. Δεν μπορει κάθε πανεπιστήμιο να είναι "παγκόσμιο κέντρο αριστείας". Τι θα συμβεί με τους ηττημένους; Στην περίπτωση των πανεπιστημίων, η αποτυχία δεν σημαίνει (προς το παρόν) κλείσιμο, αλλά μικρότερο μερίδιο πόρων και κατά συνέπεια χειρότερες συνθήκες για το προσωπικό και τους σπουδαστές. Οι μαθητές παρά τις επίσημες διακηρύξεις ότι είναι οι κυρίαρχοι «καταναλωτές» της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, είναι ταυτόχρονα θύματα της υποταγής των πανεπιστημίων στις προτεραιότητες της αγοράς.

Η λογική του ανταγωνισμού συνεπάγεται κεντρική διαχείριση. Το να απαλλαγούμε από τις μη ανταγωνιστικές σχολές και το προσωπικό τους και να απαιτήσουμε υψηλότερη παραγωγικότητα από τους υπόλοιπους δεν μπορεί εύκολα να γίνει με δημοκρατικό διάλογο. Η ισχύς πρέπει να είναι συγκεντρωμένη στα χέρια κορυφαίων managers οι οποίοι θα αμείβονται κατάλληλα για την εφαρμογή των απαραίτητων πολιτικών. Αυτή η διαδικασία αντικατοπτρίζει την επιλογή της κυβέρνησης να ακολουθήσουν τα πανεπιστήμια το πρότυπο λειτουγίας των επιχειρήσεων.

Σήμερα η κυβέρνηση και οι επιχειρήσεις θέλουν να μετατρέψουν το πανεπιστήμιο για να το υποτάξουν συστηματικά στις ανάγκες του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Σε αυτό το μεταβαλλόμενο περιβάλλον, τα πανεπιστήμια είναι δυνητικά πολύ ελκυστικοί συνεργάτες για τις επιχειρήσεις. Σε αντίθεση με τις εταιρικές ή τις άλλες δημόσιες ερευνητικές δομές, τα πανεπιστημιακά εργαστήρια έχουν την ιδιαιτερότητα να ανανεώνονται συνεχώς με την άφιξη νέων ερευνητών, με τη μορφή φοιτητών, μεταπτυχιακών και καθηγητών.

Αλλά υπάρχει εναλλακτική λύση. Η αντίσταση δεν είναι μάταιη. Αυτό εξηγεί, την κύρια μορφή που παίρνει το ίδιο το φοιτητικό κίνημα, τον αποκλεισμό, κι όχι τη κατάληψη (μια ενδιαφέρουσα σημασιολογική διάκριση) των πανεπιστήμιων, των οποίων η ροή της παραγωγής (διαλέξεις, εξετάσεις) πρέπει να διακοπεί.
Πρέπει να υπερασπιστούμε αυτα που σίγουρα είναι πολύτιμα στα σημερινά πανεπιστήμια. Είναι σημαντικό τα πανεπιστήμια να συνεχίσουν να αποτελούν τον πνευματικό χώρο, όπου η κριτική σκέψη θα λαμβάνει χώρα. Οι απαιτήσεις για τον εκδημοκρατισμό των πανεπιστημίων - ωστε οι φοιτητές και όλοι οι εργαζόμενοι του πανεπιστήμιου να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων- δεν έχουν χάσει τίποτε από τη σημασία τους. Η διατήρηση και ανάπτυξη όσων είναι πολύτιμα στα υφιστάμενα πανεπιστήμια δεν μπορεί να διαχωριστεί από τον ευρύτερο αγώνα ενάντια στον ίδιο το καπιταλισμό. Εάν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός, γιατί όχι κι ένα άλλο πανεπιστήμιο;


Μπορείτε να κατεβάσετε ολόκληρο το βιβλίο στα Αγγλικά εδώ