Το δόγμα του Σοκ: Η λεηλασία μιας χώρας
του Αντώνη Γαλανόπουλου
Σε ένα ρευστό, συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, για να καταστήσουμε το περιβάλλον μας κατανοητό και διαχειρίσιμο, κατηγοριοποιούμε εμπειρίες κι ορίζουμε σημεία αναφοράς τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Όλοι όσοι σταθήκαμε κριτικά σκεπτόμενοι απέναντι σε ο,τι συμβαίνει στη χώρα το τελευταίο χρόνο αναζητήσαμε ποικίλα σημεία αναφοράς. Ανασύραμε «προφητικές» ομιλίες έως και μια δεκαετία πίσω, επικαλεστήκαμε διακηρύξεις και συνθήματα άλλων εποχών, είδαμε ντοκιμαντέρ, συμμετείχαμε σε ανοικτές συζητήσεις που είχαν σκοπό τη μεταφορά της διεθνούς εμπειρίας. Δεν υπάρχει όμως καλύτερο σημείο αναφοράς από «Το δόγμα του Σοκ» το πασίγνωστο πλέον βιβλίο της Naomi Klein.
Η συγγραφέας μελετώντας τη δράση του Μίλτον Φριντμαν και εξετάζοντας τα παραδείγματα διαφόρων χωρών, κατασκεύασε το πρότυπο του καπιταλισμού της καταστροφής. . Ένα μείζον συλλογικό σοκ χρησιμοποιείται προκειμένου να προετοιμαστεί το έδαφος για μια οικονομική θεραπεία-σοκ. Οι κυβερνώντες αναμένουν κάποια μείζονα κρίση προκειμένου να εκποιήσουν τμήματα της δημόσιας σφαίρας σε ιδιώτες ενόσω οι πολίτες είναι ακόμα ζαλισμένοι από το σοκ και να νομιμοποιήσουν στη συνέχεια τις «μεταρρυθμίσεις». Στην ουσία εκμεταλλεύονται συλλογικά τραύματα για να επιβάλλουν ριζικές κοινωνικές κι οικονομικές μεταβολές.
Η Klein εστίασε πάρα πολύ στο Τμήμα Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Σικάγο, ως μήτρα του σημερινού καπιταλισμού. Η κυριαρχία του εδράζεται βεβαίως στο περίφημο «Consensus της Ουάσινγκτον» με τον δεκάλογο μέτρων του οικονομολόγου Τζον Ουιλιαμσον το 1989. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου έγιναν τα όργανα που θα εξασφάλιζαν αυτή τη «συναίνεση» και την εισβολή των αρχών του νεοφιλελευθερισμού στο δημόσιο βίο.
Οι ομοιότητες είναι εξόφθαλμες, ακόμα και σε σημειολογικό επίπεδο. Είναι εντυπωσιακό ότι ο Ντομινίκ Στρος Καν κατά την επίσκεψη του στην Ελλάδα χρησιμοποίησε την ιδία μεταφορά με τον Φριντμαν όταν επισκέφτηκε τον Πινοσετ στη Χιλή «είμαι ο γιατρός που δίνει το φάρμακο σε μια άρρωστη χωρά». Τα «παιδιά του Σικάγο» είναι και πάλι παρόντα προερχόμενα από άλλες πηγές. Το οικονομικό κονκλάβιο της κυβέρνησης αποτελείται από επιβαλλόμενους «συμβούλους» (πρώην υπάλληλους της ΕΚΤ) και αγαπημένα παιδιά των Financial Times και του Bloomberg ακόμα και στη θέση μη αιρετών υπουργών.
Η σημαντικότερη διαφορά είναι η απουσία φυσικής καταστροφής ή υπέρμετρης βίας (πόλεμος, τρομοκρατία) που η Klein θεωρούσε απαραίτητες. Στην Ευρώπη επιλέχθηκε ένας πιο εκλεπτυσμένος τρόπος πρόκλησης σοκ, μέσω θεωρητικών σχημάτων με απούσα την άμεση υλική βάση. Στην Ελλάδα (σταθερό πειραματικό εργαστήρι της ηπείρου) το σχήμα που ενεργοποιήθηκε ήταν η απειλή της χρεοκοπίας (κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει τις γλαφυρές, βιβλικού τύπου περιγραφές του Μπαμπη Παπαδημητρίου για τις συνέπειες της χρεοκοπίας). Η κατάπτωση από τη σημιτική ρητορεία περι «ισχυρής οικονομίας» στη πραγματικότητα του κραχ. Ψυχολογικές και κοινωνικές διαδικασίες τέθηκαν σε εφαρμογή με μαεστρία. Με κυριότερη τη προσπάθεια να μας τοποθετήσουν σε ένα "κοινό τόπο", να μας δώσουν μια κοινή ταυτότητα αυτών που ευθύνονται για τη κρίση και πρέπει να θυσιαστούν. Ξαφνικά βρεθήκαμε να ζούμε σε ένα είδος «Έτους Μηδέν». Διερράγη «ο κόσμος που μας ήταν οικείος». Οι κοινωνίες σε κατάσταση σοκ παραιτούνται συχνά από όσα θα υπερασπίζονταν σθεναρά υπό διαφορετικές συνθήκες. Σε αυτό συνέβαλλαν καθοριστικά οι εξαρτήσεις των συνδικαλιστικών ηγεσιών και το τραγικό γεγονός στη Marfin.
Και για όσους διατηρούν ακόμα επιφυλάξεις ας δούμε την «Αγία Τριάδα» του Δ.Ν.Τ : ιδιωτικοποιήσεις, κρατική απορρύθμιση και περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες. Όλα ξεκινούν με ενορχηστρωμένες επιδρομές εναντίον της δημόσιας σφαίρας. Οποιοδήποτε αγαθό πρέπει να απενδυθεί το μανδύα του επάρατου δημοσίου και να αποδοθεί εξαγνισμένο στον ιδιωτικό τομέα.
Αν η απορρύθμιση και οι περικοπές είναι όσα είδαμε το πρώτο χρόνο, χθες έκλεισε το μεγάλο deal. Ο Σερβας Ντερουζ σε μια άνευ προηγούμενου κίνηση (άσκησης πολιτικής εξουσίας και έμπρακτης απόδειξης της απώλειας της εθνικής κυριαρχίας) ανακοινώσε αποκρατικοποιήσεις ύψους 50 δις ευρώ. Η συμφωνία αφόρα τη πώληση κάθε εισηγμένης ή μη δημόσιας επιχείρησης (ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, ΟΠΑΠ, ΟΤΕ, ΟΛΠ, ΟΛΘ, Αγροτική Τράπεζα, Ελληνικά Πετρέλαια), ακίνητη περιουσία του ελληνικού δημοσίου κι εμπορικά ακίνητα του δημοσίου. Για να καταλάβουμε το μέγεθος του ξεπουλήματος που θα επιχειρηθεί αξίζει να αναφέρουμε ότι οι συμμετοχές του ελληνικού δημοσίου στις δημόσιες επιχειρήσεις αγγίζει μόλις τα 9 δις ευρώ ενώ το συνολικό πόσο των 50 δις ισούται με τη συνολική κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστήριου Αθηνών.
Την ίδια στιγμή σύμφωνα με το τρίτο επικαιροποιημενο μνημόνιο προβλέπεται ότι το κράτος θα παράσχει εγγυήσεις ύψους 30 δισ. ευρώ στις τράπεζες για την έκδοση ομολόγων που θα ενισχύσουν τη ρευστότητά τους.
Συνδυαστικά η απόφαση της κυβέρνησης για απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων προ μηνών και το χθεσινό πωλητήριο, έσβησαν και τις τελευταίες ελπίδες για έξοδο από τη κρίση και το καθεστώς επιτήρησης. Όπως καταδεικνύεται από το παρακάτω απόσπασμα η πιθανότητα εξόδου από τη κρίση ήταν έτσι κι αλλιώς ένα απίθανο σενάριο. Οι τελευταίες αποφάσεις έβαλαν απλώς την ταφόπλακα. «Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Μνημονίου, το απαιτούμενο πρωτογενές αποτέλεσμα για την αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους πρέπει από το 2014 να αγγίξει το 6% και να διατηρηθεί σε αυτό το ύψος για όσο διάστημα απαιτείται. Σε απόλυτο μέγεθος το 6% αναλογεί σε σχεδόν 14,5 δις ευρώ κάθε έτος από το 2014 και μετά. Για τους περισσότερους συνδυασμούς επιτοκίων και ανάπτυξης, το πρωτογενές πλεόνασμα που απαιτείται για τη σταθεροποίηση του χρέους στα επίπεδα του 2010 (133% του Α.Ε.Π.) είναι υψηλότερο από εκείνο που έχει πετύχει η Ελλάδα ιστορικά. Στην 14ετή περίοδο 1994–2007 η Ελλάδα είχε μέσο πρωτογενές πλεόνασμα ίσο με το 1,7% του ΑΕΠ.» (Monthly Review, Κώστας Μελάς).
Αυτή τη στιγμή, λογω πολιτικής συγκυρίας, το εθνικό ταυτίζεται με το ταξικό. Η δημόσια περιουσία συνδέεται με τις κοινωνικό-οικονομικές τάξεις που πλήττονται κι η υπεράσπιση της είναι αποκλειστικό κι υπέρτατο καθήκον αυτών των τάξεων. Μια απόφαση που υποθηκεύει το μέλλον των νέων και προδιαγραφεί την εξαφάνιση των «μικρών» δεν μπορεί να γίνει ανεκτή.
Κλείνοντας, μοναδική εκτίμηση για το πολιτικό μέλλον είναι η ανάγκη δημιουργίας νέων πολιτικών συλλογικοτήτων μέσω της σταδιακής συνειδητοποίησης ολοένα και μεγαλυτέρων στρωμάτων του λαού. Η αναγκαιότητα είναι εμφανής λογω της αδυναμίας των παρόντων αριστερών κομμάτων να ξεφύγουν από τα υπαρξιακά σύνδρομα που τα κατατρέχουν και της άρνησης του λαού να προσχωρήσει σε υπάρχουσες δομές πολιτικής έκφρασης κι αντιπροσώπευσης. Καθοριστικό παράγοντα για τη δόμηση νέων συλλογικοτήτων θα αποτελέσουν οι εξελίξεις στο Πα.Σο.Κ. μιας και η απόλυτη ρήξη με τα λαϊκά στρώματα που το στήριξαν είναι πλέον αγεφύρωτη.
Μὴν ἀμελήσετε. Πάρτε μαζί σας νερό. Τὸ μέλλον μας θὰ ἔχει πολὺ ξηρασία
Μιχάλης Κατσαρός
Σε ένα ρευστό, συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, για να καταστήσουμε το περιβάλλον μας κατανοητό και διαχειρίσιμο, κατηγοριοποιούμε εμπειρίες κι ορίζουμε σημεία αναφοράς τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Όλοι όσοι σταθήκαμε κριτικά σκεπτόμενοι απέναντι σε ο,τι συμβαίνει στη χώρα το τελευταίο χρόνο αναζητήσαμε ποικίλα σημεία αναφοράς. Ανασύραμε «προφητικές» ομιλίες έως και μια δεκαετία πίσω, επικαλεστήκαμε διακηρύξεις και συνθήματα άλλων εποχών, είδαμε ντοκιμαντέρ, συμμετείχαμε σε ανοικτές συζητήσεις που είχαν σκοπό τη μεταφορά της διεθνούς εμπειρίας. Δεν υπάρχει όμως καλύτερο σημείο αναφοράς από «Το δόγμα του Σοκ» το πασίγνωστο πλέον βιβλίο της Naomi Klein.
Η συγγραφέας μελετώντας τη δράση του Μίλτον Φριντμαν και εξετάζοντας τα παραδείγματα διαφόρων χωρών, κατασκεύασε το πρότυπο του καπιταλισμού της καταστροφής. . Ένα μείζον συλλογικό σοκ χρησιμοποιείται προκειμένου να προετοιμαστεί το έδαφος για μια οικονομική θεραπεία-σοκ. Οι κυβερνώντες αναμένουν κάποια μείζονα κρίση προκειμένου να εκποιήσουν τμήματα της δημόσιας σφαίρας σε ιδιώτες ενόσω οι πολίτες είναι ακόμα ζαλισμένοι από το σοκ και να νομιμοποιήσουν στη συνέχεια τις «μεταρρυθμίσεις». Στην ουσία εκμεταλλεύονται συλλογικά τραύματα για να επιβάλλουν ριζικές κοινωνικές κι οικονομικές μεταβολές.
Η Klein εστίασε πάρα πολύ στο Τμήμα Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Σικάγο, ως μήτρα του σημερινού καπιταλισμού. Η κυριαρχία του εδράζεται βεβαίως στο περίφημο «Consensus της Ουάσινγκτον» με τον δεκάλογο μέτρων του οικονομολόγου Τζον Ουιλιαμσον το 1989. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου έγιναν τα όργανα που θα εξασφάλιζαν αυτή τη «συναίνεση» και την εισβολή των αρχών του νεοφιλελευθερισμού στο δημόσιο βίο.
Οι ομοιότητες είναι εξόφθαλμες, ακόμα και σε σημειολογικό επίπεδο. Είναι εντυπωσιακό ότι ο Ντομινίκ Στρος Καν κατά την επίσκεψη του στην Ελλάδα χρησιμοποίησε την ιδία μεταφορά με τον Φριντμαν όταν επισκέφτηκε τον Πινοσετ στη Χιλή «είμαι ο γιατρός που δίνει το φάρμακο σε μια άρρωστη χωρά». Τα «παιδιά του Σικάγο» είναι και πάλι παρόντα προερχόμενα από άλλες πηγές. Το οικονομικό κονκλάβιο της κυβέρνησης αποτελείται από επιβαλλόμενους «συμβούλους» (πρώην υπάλληλους της ΕΚΤ) και αγαπημένα παιδιά των Financial Times και του Bloomberg ακόμα και στη θέση μη αιρετών υπουργών.
Η σημαντικότερη διαφορά είναι η απουσία φυσικής καταστροφής ή υπέρμετρης βίας (πόλεμος, τρομοκρατία) που η Klein θεωρούσε απαραίτητες. Στην Ευρώπη επιλέχθηκε ένας πιο εκλεπτυσμένος τρόπος πρόκλησης σοκ, μέσω θεωρητικών σχημάτων με απούσα την άμεση υλική βάση. Στην Ελλάδα (σταθερό πειραματικό εργαστήρι της ηπείρου) το σχήμα που ενεργοποιήθηκε ήταν η απειλή της χρεοκοπίας (κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει τις γλαφυρές, βιβλικού τύπου περιγραφές του Μπαμπη Παπαδημητρίου για τις συνέπειες της χρεοκοπίας). Η κατάπτωση από τη σημιτική ρητορεία περι «ισχυρής οικονομίας» στη πραγματικότητα του κραχ. Ψυχολογικές και κοινωνικές διαδικασίες τέθηκαν σε εφαρμογή με μαεστρία. Με κυριότερη τη προσπάθεια να μας τοποθετήσουν σε ένα "κοινό τόπο", να μας δώσουν μια κοινή ταυτότητα αυτών που ευθύνονται για τη κρίση και πρέπει να θυσιαστούν. Ξαφνικά βρεθήκαμε να ζούμε σε ένα είδος «Έτους Μηδέν». Διερράγη «ο κόσμος που μας ήταν οικείος». Οι κοινωνίες σε κατάσταση σοκ παραιτούνται συχνά από όσα θα υπερασπίζονταν σθεναρά υπό διαφορετικές συνθήκες. Σε αυτό συνέβαλλαν καθοριστικά οι εξαρτήσεις των συνδικαλιστικών ηγεσιών και το τραγικό γεγονός στη Marfin.
Και για όσους διατηρούν ακόμα επιφυλάξεις ας δούμε την «Αγία Τριάδα» του Δ.Ν.Τ : ιδιωτικοποιήσεις, κρατική απορρύθμιση και περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες. Όλα ξεκινούν με ενορχηστρωμένες επιδρομές εναντίον της δημόσιας σφαίρας. Οποιοδήποτε αγαθό πρέπει να απενδυθεί το μανδύα του επάρατου δημοσίου και να αποδοθεί εξαγνισμένο στον ιδιωτικό τομέα.
Αν η απορρύθμιση και οι περικοπές είναι όσα είδαμε το πρώτο χρόνο, χθες έκλεισε το μεγάλο deal. Ο Σερβας Ντερουζ σε μια άνευ προηγούμενου κίνηση (άσκησης πολιτικής εξουσίας και έμπρακτης απόδειξης της απώλειας της εθνικής κυριαρχίας) ανακοινώσε αποκρατικοποιήσεις ύψους 50 δις ευρώ. Η συμφωνία αφόρα τη πώληση κάθε εισηγμένης ή μη δημόσιας επιχείρησης (ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, ΟΠΑΠ, ΟΤΕ, ΟΛΠ, ΟΛΘ, Αγροτική Τράπεζα, Ελληνικά Πετρέλαια), ακίνητη περιουσία του ελληνικού δημοσίου κι εμπορικά ακίνητα του δημοσίου. Για να καταλάβουμε το μέγεθος του ξεπουλήματος που θα επιχειρηθεί αξίζει να αναφέρουμε ότι οι συμμετοχές του ελληνικού δημοσίου στις δημόσιες επιχειρήσεις αγγίζει μόλις τα 9 δις ευρώ ενώ το συνολικό πόσο των 50 δις ισούται με τη συνολική κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστήριου Αθηνών.
Την ίδια στιγμή σύμφωνα με το τρίτο επικαιροποιημενο μνημόνιο προβλέπεται ότι το κράτος θα παράσχει εγγυήσεις ύψους 30 δισ. ευρώ στις τράπεζες για την έκδοση ομολόγων που θα ενισχύσουν τη ρευστότητά τους.
Συνδυαστικά η απόφαση της κυβέρνησης για απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων προ μηνών και το χθεσινό πωλητήριο, έσβησαν και τις τελευταίες ελπίδες για έξοδο από τη κρίση και το καθεστώς επιτήρησης. Όπως καταδεικνύεται από το παρακάτω απόσπασμα η πιθανότητα εξόδου από τη κρίση ήταν έτσι κι αλλιώς ένα απίθανο σενάριο. Οι τελευταίες αποφάσεις έβαλαν απλώς την ταφόπλακα. «Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Μνημονίου, το απαιτούμενο πρωτογενές αποτέλεσμα για την αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους πρέπει από το 2014 να αγγίξει το 6% και να διατηρηθεί σε αυτό το ύψος για όσο διάστημα απαιτείται. Σε απόλυτο μέγεθος το 6% αναλογεί σε σχεδόν 14,5 δις ευρώ κάθε έτος από το 2014 και μετά. Για τους περισσότερους συνδυασμούς επιτοκίων και ανάπτυξης, το πρωτογενές πλεόνασμα που απαιτείται για τη σταθεροποίηση του χρέους στα επίπεδα του 2010 (133% του Α.Ε.Π.) είναι υψηλότερο από εκείνο που έχει πετύχει η Ελλάδα ιστορικά. Στην 14ετή περίοδο 1994–2007 η Ελλάδα είχε μέσο πρωτογενές πλεόνασμα ίσο με το 1,7% του ΑΕΠ.» (Monthly Review, Κώστας Μελάς).
Αυτή τη στιγμή, λογω πολιτικής συγκυρίας, το εθνικό ταυτίζεται με το ταξικό. Η δημόσια περιουσία συνδέεται με τις κοινωνικό-οικονομικές τάξεις που πλήττονται κι η υπεράσπιση της είναι αποκλειστικό κι υπέρτατο καθήκον αυτών των τάξεων. Μια απόφαση που υποθηκεύει το μέλλον των νέων και προδιαγραφεί την εξαφάνιση των «μικρών» δεν μπορεί να γίνει ανεκτή.
Κλείνοντας, μοναδική εκτίμηση για το πολιτικό μέλλον είναι η ανάγκη δημιουργίας νέων πολιτικών συλλογικοτήτων μέσω της σταδιακής συνειδητοποίησης ολοένα και μεγαλυτέρων στρωμάτων του λαού. Η αναγκαιότητα είναι εμφανής λογω της αδυναμίας των παρόντων αριστερών κομμάτων να ξεφύγουν από τα υπαρξιακά σύνδρομα που τα κατατρέχουν και της άρνησης του λαού να προσχωρήσει σε υπάρχουσες δομές πολιτικής έκφρασης κι αντιπροσώπευσης. Καθοριστικό παράγοντα για τη δόμηση νέων συλλογικοτήτων θα αποτελέσουν οι εξελίξεις στο Πα.Σο.Κ. μιας και η απόλυτη ρήξη με τα λαϊκά στρώματα που το στήριξαν είναι πλέον αγεφύρωτη.
Μὴν ἀμελήσετε. Πάρτε μαζί σας νερό. Τὸ μέλλον μας θὰ ἔχει πολὺ ξηρασία
Μιχάλης Κατσαρός
Το δόγμα του Σοκ: Η λεηλασία μιας χώρας
Reviewed by Κοίτα τον Ουρανό
on
3:12:00 μ.μ.
Rating:
Reviewed by Κοίτα τον Ουρανό
on
3:12:00 μ.μ.
Rating:
2 σχόλια:
Δυστυχώς έτσι είναι... Το πλέγμα εξουσίας της χώρας αποφάσισε να συνεργαστεί ως ελάσσων εταίρος με τους διεθνείς κλεπτοκράτες, που θέλουν να μας κάνουν είλωτες. Έχουν κάνει τις επιλογές τους, δεν χωρά πια συμβιβασμός. Μόνος δρόμος τώρα, η αντίσταση.Μπορούμε να νικήσουμε.
Δημοσίευση σχολίου