Το μεταναστευτικό ζήτημα, εντός, εκτός και επι τα αυτά

του Αντώνη Γαλανόπουλου
Ένα χρόνο πριν μια συζήτηση με οδήγησε στη πρώτη επαφή με το λεγόμενο μεταναστευτικό ζήτημα και σε μια κίνηση διαμαρτυρίας.Μια άλλη συζήτηση χθες με οδήγησε σε μια πρώτη προσέγγιση της επίλυσης του μεταναστευτικού. Όταν ασχολούμαστε με κοινωνικά φαινόμενα περά από την ανάδειξη τους και τη τοποθέτηση τους στη σωστή βάση, πρέπει να έχουμε το θάρρος να προτείνουμε κι ένα τρόπο διευθέτησης.
Αναγνωρίζω το σχεδόν υπαρξιακό ζήτημα του καθορισμού του νόμιμου και του παράνομου ή το χαρακτηρισμό ανθρώπων ως λαθραίων.
Αυτό όμως είναι ένα ευρύτερο θέμα που υπερβαίνει κατά πολύ το μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα.Δυστυχώς όταν ερχόμαστε να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα δεν έχουμε τη τύχη να μας έχουν εξασφαλίσει τις καλύτερες συνθήκες ώστε να δώσουμε κι εμείς την ιδανικότερη λύση. Η πρόταση που θα συζητήσουμε σήμερα βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τις παγιωμένες συνθήκες της ελληνικής καθημερινότητας.

Για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε πρέπει να διακρίνουμε το ζήτημα από τη μια πλευρά στις νέες μεταναστευτικές ροές κι από την άλλη στους ανθρώπους που βρίσκονται ήδη στη χωρά μας . Είναι προφανές ότι η σωστή πολιτική συνόρων επιτάσσει ή ανοικτα σύνορα και στις δυο πλευρές ή κλειστά σύνορα και στις δυο πλευρές. Οτιδήποτε άλλο είναι προβληματικό. Αυτό συμβαίνει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, από τη μια πλευρά δέχεται κόσμο κι από την άλλη απαγορεύεται να βγει ο κόσμος. Αυτό και μόνο δημιουργεί την εικόνα μιας αποθήκης ανθρώπων. Η φύλαξη των συνόρων δεν προϋποθέτει βιαιότητες. Αυτές προέρχονται από την απουσία συντονισμένης πολιτικής και την σύγχυση μπροστά στο άγνωστο. Μια κίνηση που θα βελτιώσει άμεσα την κατάσταση είναι ο διαχωρισμός της παράνομης εισόδου στη χώρα από τα ποινικα αδικήματα και κατ’επεκταση η μη φύλαξη αυτών των ανθρώπων σε κρατητήρια. Θα δημιουργηθούν δομές υποδοχής και επαναπροωθησης (τέτοιες μπορούν να υπάρξουν στον Έβρο, τη Χίο και τη Μυτιλήνη που είναι και μεγάλες πύλες εισόδου). Όπου θα φιλοξενούνται οι "άρτι αφιχθέντες" στην ελληνική επικράτεια. Εκεί θα γίνεται καταγραφή των ανθρώπων και θα τους παρέχεται ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Σε περίπτωση που αιτηθούν άσυλο θα φιλοξενηθούν εκεί μέχρι την έκδοση της απόφασης. Σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να επαναπροωθουνται. Αυτό δεν θα συμβαίνει μόνο εφόσον στις χώρες τους υπάρχουν φυσικές καταστροφές ή πολεμικές συρράξεις. Στη φύλαξη των συνόρων εντάσσεται και η σύλληψη των δουλεμπόρων. Αυτό μπορεί να αποτελέσει διαπραγματευτικό χαρτί τόσο προς τη Τουρκιά για την αποδοχή εφαρμογής των συμφωνιών όσο και προς την Ε.Ε. για περαιτέρω συνδρομή.

Για να ασχοληθούμε σοβαρά με τους ανθρώπους που ήδη βρίσκονται στη χώρα χρειάζονται παράλληλες διαδικασίες, εμπλοκή πολλών φορέων και κατάλληλο πολιτικό προσωπικό. Με το βλέμμα στο μέλλον θα ξεκινήσω με το σημαντικότερο που είναι η ένταξη των παιδιών μεταναστών μέσω της συμμετοχής στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Λαμβάνοντας υπόψη την αναγκαιότητα άμεσης παρέμβασης πρέπει να δημιουργήσουμε κέντρα φιλοξενίας και πρόνοιας. Τέτοια κέντρα πρέπει να δημιουργηθούν δυο στην Αττική, ένα στη Πάτρα και μετά από σχεδιασμό σε περιοχές της περιφέρειας. Χώρος που προσφέρεται για τέτοια αξιοποίηση είναι οι εγκαταστάσεις του Ολυμπιακού Χωριού ή παρόμοιες εγκαταστάσεις. Δεν μιλάμε επ’ουδενι για στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μιλάμε για παροχή στέγης, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής και να αποσυμφορηθουν ολόκληρες περιοχές. Όσοι έχουν δουλειά κι οικονομική δυνατότητα διαβίωσης δεν είναι απαραίτητο να μένουν στα κέντρα φιλοξενίας. Αυτό είναι κι ένα εγχείρημα που θα μπορούσε να υποδεικνύει το προνοιακο κοινωνικό κράτος του μέλλοντος.

Άλλη απαραίτητη ενέργεια είναι η δημιουργία μεικτών κλιμακίων για την καταπολέμηση οικονομικών εγκλημάτων σχετιζόμενων με τη μετανάστευση. Αυτά τα κλιμάκια θα κάνουν ελέγχους εντοπίζοντας τα σπίτια που οικονομικά κυκλώματα νοικιάζουν κατά κεφαλήν σε μετανάστες και θα αναλάβουν την καταπολέμηση της μαύρης ανασφάλιστης εργασίας των μεταναστών. Στη συνέχεια θα εφαρμοστεί ένα συγκροτημένο πρόγραμμα επανάκτησης του δημοσίου χωρου. Σε συγκεκριμένες περιοχές ο δημόσιος χώρος έχει εξαφανιστεί είτε εξαιτίας άστεγων μεταναστών είτε εξαιτίας «αγανακτισμένων» πολιτών της Χρυσής Αυγής. Η ένταξη προϋποθέτει χώρους αλληλεπίδρασης κι ο δημόσιος χώρος είναι ο κατεξοχήν χώρος αλληλεπίδρασης εφόσον πρώτα από όλα είναι ελεύθερος.

Όσοι μετανάστες θέλουν να ζήσουν και να δουλέψουν στην Ελλάδα θα πρέπει να λαμβάνουν τη σχετική άδεια. Κάτι που αν γίνει με ένα εθνικό σχέδιο θα είναι επωφελές και για την ιδία τη χωρά. Όσοι αντιμετωπίζουν την Ελλάδα ως σταθμό προς τη Δύση θα πρέπει να επαναπροωθουνται με αποφάσεις και δομές της Ε.Ε. κι όχι με αποκλειστική ευθύνη κι εμπλοκή του ελληνικού κράτους.
Ένας ισχυρός κρατικός φορέας δημιουργημένος από την αρχή θα είναι υπεύθυνος για την υλοποίηση αυτού του πλάνου, το οποίο δεν διεκδικεί δάφνες ολικής επίλυσης αλλά πρώτης προσέγγισης. Αυτές οι κινήσεις θα βελτιώσουν την σχέση κράτους – μεταναστών, αλλά και τη θέση της χωράς έναντι άλλων ευρωπαϊκών κρατών στο συγκεκριμένο τομέα. Ο φορέας υλοποίησης θα πρέπει να έχει όλες τις σχετικές αρμοδιότητες και να ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή των μεταναστών μέσω των κοινοτήτων τους στην εφαρμογή του σχεδίου. Η παρουσίαση ενός τεκμηριωμένου σχεδίου θα εξασφαλίσει κονδύλια από την Ε.Ε. που θα επιτρέψουν την εφαρμογή του προγράμματος σε αντικατάσταση των χρημάτων που παίρνει τώρα η Ελλάδα για την κατ'ουσιαν αποθήκευση των μεταναστών στην επικράτεια της.