Η Ευρώπη τρέμει τη Γαλλία ...και η Γερμανία "τρελαίνει" τους Ευρωπαίους

του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Με κομμένη την ανάσα παρακολουθεί η Ευρώπη την εξελισσόμενη μεγάλη κοινωνική σύγκρουση με αφορμή το ασφαλιστικό στη Γαλλία, τη χώρα που γέννησε, με διαδοχικές επαναστάσεις τη νεώτερη ευρωπαϊκή δημοκρατία και τον σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμό και συνεχίζει να εκπλήσσει την ευρωπαϊκή πολιτική.
To πολιτικο-κοινωνικό κλίμα είναι εκρηκτικό. Σε μια από τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις των τελευταίων δεκαετιών, τρία εκατομμύρια εργαζόμενοι βγήκαν στους δρόμους την Τρίτη, παραλύοντας τη χώρα. Νέες κινητοποιήσεις προγραμματίζονται σήμερα. Στο κίνημα προστέθηκε αυθορμήτως η νεολαία, φοιτητές και κυρίως μαθητές. Που θα βρούμε δουλειά, αν δουλεύουν οι παπούδες μας, διερωτώνται εύστοχα οι πιτσιρικάδες.
Στη Γαλλία βρίσκει κανείς χαραγμένο, σε κάθε αστυνομικό τμήμα της, το σύνθημα της Επανάστασης, “Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα” και μια λαϊκή, “σοσιαλιστική” κουλτούρα στον αντίποδα του ολοκληρωτισμού των τραπεζών που επιχειρείται να επιβληθεί. Λόγω της παράδοσής τους, του ρόλου που έπαιξαν στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία, οι Γάλλοι αντιλαμβάνονται ενστικτωδώς ότι το μεγάλο διακύβευμα της κρίσης, δεν αφορά το α’ ή β‘ μέτρο οικονομικής πολιτικής, αλλά το μέλλον της κοινωνίας τους και της δημοκρατίας.
Την έκβαση της γαλλικής σύγκρουσης αναμένουν με τεράστιο ενδιαφέρον και ανησυχία, υπογραμμίζουν διεθνείς παρατηρητές, τα εκτός Ευρώπης κέντρα του παγκόσμιου χρηματιστικού κεφαλαίου, μιας μισοαόρατης, ολιγαρχικής, πολύ πραγματικής όμως εξουσίας που χρησιμοποιεί την κρίση χρέους-ελλειμμάτων για να φτιάξει μια Ευρώπη στα μέτρα της. Η σύγκρουση στη Γαλλία θεωρείται ευρέως “γενική δοκιμή” για όλη την ήπειρο.

Η βάση παρακάμπτει τα συνδικάτα

‘Oτι κι αν σκέφτηκε ο Νικολά, η σύγκρουση ήρθε. Δεν την προκάλεσαν ούτε η αμήχανη αριστερά, ούτε οι φοβισμένοι συνδικαλιστές. Οι ηγεσίες των μεγάλων συνδικάτων, CFDT και CGT, θα ήθελαν να περιορίσουν τη διαμαρτυρία σε μια μάχη για την τιμή των όπλων. Η βάση δεν τους άφησε περιθώρια με τη μαχητικότητά της, επιβάλλοντας για πρώτη φορά τη λήψη αποφάσεων άμεσα, από τις γενικές συνελεύσεις των εργαζομένων. Το κίνημα διαμαρτυρίας κατέστη πάνδημο, με όλες τις ηλικίες, από μαθητές μέχρι συνταξιούχους στους δρόμους.


Σκληραίνει η Γερμανία

Αν αυτά γίνονται στη Γαλλία, στην αντίθετη ακριβώς κατεύθυνση κινείται η γερμανική δεξιά και το τραπεζικό κατεστημένο της Φραγκφούρτης. Η γαλλική ιθύνουσα τάξη “στοιχειώνεται” ακόμα από την επαναστατική παράδοση της χώρας της. Πολιτικοί ελάχιστα αιρετικοί όπως Γιουνκέρ και Στρως-Καν φοβούνται το εκρηκτικό αδιέξοδο όπου οδηγούν οι πολιτικές της ΕΕ. Αυτοί που αντιδρούν με χαρακτηριστική πρωσική ακαμψία και πλήρη έλλειψη πολιτικότητας, αδιαφορώντας για τον μακροχρόνιο κίνδυνο να τινάξουν στον αέρα την ‘Eνωση, είναι η γερμανική δεξιά και οι γερμανικές τράπεζες.
Ο Πρόεδρος της Μπούντεσμπανκ ζήτησε από την ΕΚΤ να σταματήσει ακόμα και τη δειλή παρέμβαση που πραγματοποιεί, αγοράζοντας κρατικά ομόλογα ευρωπαϊκών κρατών, και να ανεβάσει τα επιτόκια. Αυτό συνεπάγεται πρακτικά να αφήσει τα μέλη της ΕΕ χωρίς άμυνα απέναντι στις επιθέσεις των “αγορών”, που κυριαρχούνται από έναν πολύ περιορισμένο αριθμό αμερικανικών, κυρίως αλλά όχι μόνο, τραπεζών, γύρω από την Goldman Sachs. Με αυτές συμμάχησε πρακτικά το Βερολίνο, κατά τρόπο ήκιστα ευρωπαϊκό, χρησιμοποιώντας τες σε ρόλο “αστυνομίας” της ευρωζώνης.
Με τις μεγάλες περικοπές ζήτησης, η Γερμανία κινδυνεύει να εντείνει ευρωπαϊκή και διεθνή οικονομική κρίση, με τον ίδιο ακριβώς μηχανισμό που οδήγησε στην καταστροφή του 1929-31. Με την πολιτική της και τα τιμωρητικά προγράμματα για τα ελλείμματα που προωθεί στην ΕΕ, αφενός σπρώχνει περιοχές της Ευρώπης σε τριτοκοσμοποίηση, αφετέρου υπονομεύει μακροχρόνια το ευρωπαϊκό εγχείρημα, που είναι ασύμβατο με τη διαρκή αύξηση ανισοτήτων στο εσωτερικό ευρωζώνης και ΕΕ.
Είναι η πρώτη φορά μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο που η γερμανική Δεξιά και το γερμανικό κεφάλαιο επιδεικνύουν τόσο ισχυρή έλλειψη οποιασδήποτε κοινωνικής και ευρωπαϊκής ευαισθησίας, είτε φοβούμενοι ότι θα αναλάβουν πολύ περισσότερα βάρη από όσα θέλουν, είτε λόγω της αλαζονικής αυτοπεποίθησής τους μετά την ενοποίηση. Δεν είναι όμως λίγοι οι Ευρωπαίοι, αλλά και Γερμανοί παρατηρητές, που εκτιμούν ότι τα οικονομικά μέσα της Γερμανίας δεν επαρκούν για να κυριαρχήσει στην Ευρώπη, όπως δεν άρκεσαν τα στρατιωτικά της μέσα τον περασμένο αιώνα.
Από την άποψη αυτή δεν είναι τυχαίες οι παρεμβάσεις του Στρως-Καν, που ζήτησε παράταση της αποπληρωμής του ελληνικού χρέους και, ακόμα περισσότερο, οι δηλώσεις του επικεφαλής της ευρωζώνης Γιουνκέρ. Στην Ελλάδα δώσαμε σημασία κυρίως στο ποιος ήταν ο Πρωθυπουργός που χαρακτήρισε τη χώρα διεφθαρμένη. Αλλά ο Γιουνκέρ αμφισβήτησε όλη την ευρωπαϊκή πολιτική, εγκαλώντας Γερμανία και Γαλλία για ανεύθυνη, εγωϊστική συμπεριφορά, και για περίπου αποικιακή σχέση που τείνουν να εγκαθιδρύσουν με τις μικρότερες και φτωχότερες χώρες που εκμεταλλεύονται δια των εξαγωγών τους. Αυτά δεν έχουν λεχθεί ποτέ από επίσημα ευρωπαϊκά χείλη. Πίσω από την αποστροφή Γιουνκέρ, υπάρχει διάθεση αποποιήσεως ευθυνών, υπάρχει όμως και απελπισία τμήματος του ευρωπαϊκού πολιτικού κατεστημένου, ενώπιον της διαφαινόμενηξς ευρωπαϊκής πορείας.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι, για πρώτη φορά εδώ και χρόνια, οι Γερμανοί κινούνται προς τα αριστερά, αντιδρώντας στη λιτότητα, αλλά και γιατί δεν πείσθηκαν για την ορθότητα της διαχείρισης των ευρωπαϊκών από το δίδυμο Μέρκελ-Βεστερβέλε, τα κόμματα των οποίων καταποντίζονται στις δημοσκοπήσεις, όπως και ο Σαρκοζί. Ο ευρωπαϊκός τύπος δίνει μεγάλη σημασία στην άνοδο ακροδεξιών και φασιστών σε διάφορες πλούσιες, περιφερειακές χώρες, οι κάτοικοι των οποίων ενδιαφέρονται κυρίως να διατηρήσουν τα προνόμιά τους. ‘Iσως όμως μεγαλύτερη σημασία έχει η διαγραφόμενη κίνηση μακράν της δεξιάς στις δύο κεντρικότερες ευρωπαϊκές χώρες, ενδεικτική αναζήτησης κοινωνικής διεξόδου.

Στρατηγικά αδιέξοδα

Δύο αντιμαχόμενοι πόλοι ισχύος τείνουν τώρα να εγκαθιδρυθούν στην Ευρώπη, γύρω από τη Μέρκελ ο ένας, γύρω από το γαλλικό κοινωνικό κίνημα ο άλλος. Kαι τα δύο όμως “στρατόπεδα” μοιάζουν, προς το παρόν, υπογραμμίζουν πολλοί σχολιαστές, να στερούνται μακροχρόνιας ικανής στρατηγικής. Η Ευρώπη είναι καταδικασμένη μετατρεπόμενη σε ζώνη γερμανικής κυριαρχίας και πανευρωπαϊκής λιτότητας. Από την άλλη, το αίτημα μιας πιο ρυθμισμένης και προστατευμένης οικονομίας, μιας κοινωνικής, οικολογικής, φορολογικής Ευρώπης παραμένει γενικόλογο και δεν έχει γίνει αντικείμενο πολιτικής καμπάνιας, ενώ οι επιμέρους αντιδράσεις στην αποσάθρωση του κράτους πρόνοιας είναι αμυντικές, εθνικές και όχι συντονισμένες.Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες παραμένουν βασικά συντηρητικές, πιστεύουν πολλοί αναλυτές. Δύσκολα προσχωρούν σε καινούρια οράματα. Κυρίως ενδιαφέρει τους Ευρωπαίους η διατήρηση δικαιωμάτων, κατακτήσεων, ενός επιπέδου ευημερίας, που γίνεται όμως διαρκώς δυσκολότερη. Η οικονομική κρίση, η κρίση της ευρωζώνης και η παγκοσμιοποίηση υπονομεύουν τις βάσεις του μεταπολεμικού consensus στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη. Η κρίση απελευθερώνει σταδιακά ισχυρές δυνάμεις που θα μεταβάλουν πιθανότατα τη μορφή της ηπείρου.

Κόσμος του Επενδυτή, 16.10.2010