ISIS: Ασύμμετρος Παγκόσμιος Πόλεμος

Του Γιώργου Δουράκη

Μαύρη εθνική επέτειος για τη Γαλλία μετά το προχθεσινό -κάθε άλλο παρά απροσδόκητο- τρομοκρατικό χτύπημα. Ένα πραγματικό μακελειό που άφησε πίσω του πολλά αθώα και ανύποπτα θύματα (πάνω από 84 νεκρούς και εκατόν τόσους τραυματίες, 18 από τους οποίους σε κρίσιμη κατάσταση). Πόνος, θλίψη, οργή, αποτροπιασμός. Τι άλλο να πει κανείς;

Οι μακελάρηδες του Ισλαμικού Κράτους έχουν στο ενεργητικό τους πολυάριθμα και πολύνεκρα τρομοκρατικά χτυπήματα όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής (ιδού ο πλήρης κατάλογος από τις αρχές του 2014, που ιδρύθηκε το ISIS, μέχρι τις αρχές του 2016, με χιλιάδες νεκρούς και χιλιάδες τραυματίες). Πιο πρόσφατες στο μακάβριο αυτό παλμαρέ των τρομοκρατικών χτυπημάτων οι επιθέσεις στα τέλη του προηγούμενου μήνα στο αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης με 42 νεκρούς και 238 τραυματίες και στις αρχές Ιουλίου στη Ντάκα του Μπαγκλαντές με 29 νεκρούς και 50 τραυματίες και για πολλοστή φορά στη Βαγδάτη με περισσότερους από 292(!) νεκρούς. Βέβαια τα δυτικά ΜΜΕ ασχολούνται διεξοδικά με τα τρομοκρατικά χτυπήματα του ISIS μόνον όταν γίνονται στην Ευρώπη, αλλά αυτό είναι μια άλλη (θλιβερή) ιστορία.

Κύριος στόχος της στρατηγικής του Ισλαμικού Κράτους ήταν η διεθνοποίηση του πολέμου που διεξάγεται εδώ και πολλά χρόνια στις χώρες της Μέσης Ανατολής με την εξαγωγή του σ’ ευρωπαϊκές πρωτίστως χώρες όπου ζουν πολλοί μουσουλμάνοι. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι ο στόχος αυτός έχει επιτευχθεί και δη με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο. Βασικό εργαλείο για την υλοποίησή του είναι το διαδίκτυο ως μέσο προπαγάνδας και στρατολόγησης ευρωπαίων εκτελεστών, ενώ τα όπλα που χρησιμοποιεί είναι φθηνά και τεχνολογικά υποτυπώδη σε σύγκριση με τα όπλα του εχθρού (καλάσνικοφ, χειροβομβίδες, εκρηκτικά, αυτοκίνητα, φορτηγά). Παρ’ όλα αυτά οι απώλειες που προκαλούν είναι δυσανάλογα μεγάλες, για έναν πολύ απλό λόγο. Οι τρομοκράτες χτυπούν στα τυφλά σε συγκεντρωμένα πλήθη, επιλέγοντας συνειδητά να πεθάνουν ομού μετά των απίστων και αλλοφύλων. Από τη στιγμή που είναι αδύνατον να εντοπιστούν εγκαίρως, η συντριπτική υπεροπλία των Δυτικών καθίσταται εντελώς άχρηστη. Ουσιαστικά οι «μάρτυρες» του Ισλάμ (ή απλοί καμικάζι νέτα σκέτα) είναι ανίκητοι. Κι ας λέει το γνωστό άσμα του πάλαι ποτέ Νέου Κύματος, «στρατιώτη μου τον πόλεμο τον χάνει όποιος στη μάχη πάει για να πεθάνει». Στην προκειμένη περίπτωση δεν τον χάνει. Τον κερδίζει και μάλιστα κατά κράτος.

Αυτό που παρακολουθούμε άναυδοι να ξετυλίγεται μπροστά μας είναι ένας ιδιότυπος ασύμμετρος παγκόσμιος πόλεμος που διαρκώς κλιμακώνεται. Στην περίπτωση της Γαλλίας και του Βελγίου ο εχθρός είναι εσωτερικός και αόρατος, δεν υπάρχουν μέτωπα και η σύγκρουση είναι εμφύλια. Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες ακόμη και τα πιο δρακόντεια μέτρα ασφαλείας δε μπορεί να είναι αποτελεσματικά. Είναι εντυπωσιακό ότι η πρωτοβουλία κινήσεων ανήκει πλέον αποκλειστικά στους τρομοκράτες. Ο συμβολισμός μάλιστα του προχθεσινού χτυπήματος, ημέρα της εθνικής γιορτής της Γαλλίας, είναι τρομακτικός. Με το θεαματικό αυτό χτύπημα το Ισλαμικό Κράτος στέλνει ένα ηχηρό και σαφές μήνυμα urbi et orbi. «Χτυπάμε όπου θέλουμε και όταν θέλουμε και είμαστε σε θέση κάθε φορά να προκαλούμε τεράστιο αριθμό θυμάτων». Θεωρώ δε ότι είναι θέμα χρόνου η ποιοτική αναβάθμιση αυτού του ασύμμετρου παγκόσμιου πολέμου με χρήση ευέλικτων όπλων μαζικής καταστροφής από τους ισλαμιστές τρομοκράτες. Ακόμη και πυρηνικών. Πρόκειται για μια εφιαλτική προοπτική, που δυστυχώς κάθε άλλο παρά απίθανη είναι.

Αλλά πώς είναι δυνατόν να βρίσκεται ακόμη εν ζωή το νεοσύστατο Ισλαμικό Κράτος, το λιλιπούτειο αυτό κρατικό μόρφωμα, όταν όλες οι μεγάλες δυνάμεις έχουν κηρύξει τον πόλεμο εναντίον του; Είναι τόσο δύσκολο να νικηθεί; Όχι βέβαια. Άλλο είναι το πρόβλημα, αν πιστέψουμε τον κορυφαίο αναλυτή οικονομικών και γεωπολιτικών θεμάτων Τζέφρεϊ Σακς, καθηγητή βιώσιμης ανάπτυξης και διευθυντή του «Earth Institute» στο πανεπιστήμιο Κολούμπια (βλ. εδώ το σχετικό άρθρο του στο Project Syndicate). Το πρόβλημα είναι ότι μέχρι στιγμής οι ΗΠΑ και οι άλλες συμμαχικές χώρες που εμπλέκονται στο Ιράκ και στη Συρία δεν αντιμετωπίζουν το Ισλαμικό Κράτος ως κύριο, ως πρωταρχικό εχθρό τους. Αντίθετα έχουν ως βασικό στόχο την ανατροπή του σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.

Οι ΗΠΑ ακολουθούν επιθετική πολιτική στη Μέση Ανατολή από τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Οι ανερχόμενοι τότε νεοσυντηρητικοί ήθελαν να ανατρέψουν τα παλαιά φιλοσοβιετικά καθεστώτα της περιοχής για να ελέγξουν τα πετρέλαια και με τον τρόπο αυτό να είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν από θέση ισχύος την αναδυόμενη νέα υπερδύναμη, την Κίνα. Η στρατηγική αυτή συμπίπτει και με τη στρατηγική ασφάλειας του Ισραήλ, που σε καμιά περίπτωση δε θέλει τον αφανισμό του ISIS με παράλληλη ισχυροποίηση του Άσαντ και του Ιράν, επειδή θεωρεί ότι με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθούν οι δύο βασικοί εχθροί της, η Χεζμπολάχ και η Χαμάς. Οι πόλεμοι των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ και στη Λιβύη ανέτρεψαν μεν τα καθεστώτα των χωρών αυτών, αλλά δημιούργησαν χάος. Στη Συρία, η άμεση εμπλοκή της Ρωσίας απέτρεψε την ανατροπή του Άσαντ. Για τους δυτικούς η κατάσταση τώρα είναι «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα». Κάθε φορά που αποδυναμώνουν τον Άσαντ, αντικειμενικά ενισχύουν το ISIS και αντιστρόφως. Προφανώς πρόκειται για παταγώδη αποτυχία της αμερικανικής πολιτικής.

Για τον Σακς δεν είναι δύσκολο να νικηθεί το Ισλαμικό Κράτος. Αυτό όμως απαιτεί στρατηγικό αναπροσανατολισμό της αμερικανικής πολιτικής. Πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος ειρηνικής συνύπαρξης με τη Ρωσία και τον Άσαντ, ώστε όλοι μαζί να στρέψουν τα βέλη τους εναντίον του ISIS. Μια τέτοια εξέλιξη θα δημιουργήσει θετικό κλίμα και πρόσφορο έδαφος για μια γενικότερη ειρήνευση στη Μέση Ανατολή, που αποτελεί προϋπόθεση και για τον οριστικό τερματισμό των ατέλειωτων προσφυγικών ροών, που αποσταθεροποιούν τις όμορες χώρες και την Ευρώπη.

Γιώργος Δουράκης

Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας

Τμήμα Πολιτικών Επιστημών