Για ποια Ευρώπη μιλάμε πια; Σκέψεις με αφορμή τη Σερβία.

Του Αντώνη Γαλανόπουλου

Τέλος Ιανουαρίου ανακοινώθηκαν πρόωρες εκλογές στη Σερβία. Ο πρόεδρος της Σερβίας, Τόμισλαβ Νίκολιτς, υπέγραψε διάταγμα για τη διάλυση της βουλής και προκήρυξε βουλευτικές εκλογές για τις 16 Μαρτίου. Με το διάταγμα αυτό, έκανε αποδεκτό το αίτημα της κυβέρνησης, η οποία ζήτησε τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, με την αιτιολογία ότι “εξαιτίας των σημαντικών μεταρρυθμίσεων που πρέπει να γίνουν τα επόμενα χρόνια απαιτείται νέα, καθαρή λαϊκή εντολή”.

Η είδηση μου έφερε στο μυαλό το φύλλο της εφημερίδας Belgrade Insight που είχε πέσει πρόσφατα στα χέρια μου, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού, και είχα καταχωνιάσει σε κάποιο συρτάρι. Ανέτρεξα, λοιπόν, ξανά στις σελίδες της για να βρω εκείνες τις δύο ειδήσεις που μου είχαν κάνει εντύπωση τη πρώτη φορά που τη διάβασα. 

Στη δεύτερη σελίδα της εφημερίδας φιλοξενούνται δυο ειδήσεις. Η πρώτη έχει τίτλο «Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο ζητά σκληρότερο προϋπολογισμό». Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, ένας ανεξάρτητος οργανισμός, προειδοποίησε με παρέμβασή του ότι ο προϋπολογισμός που συζητά το κοινοβούλιο της Σερβίας για το 2014 προβλέπει ένα επικίνδυνα υψηλό έλλειμμα και υψηλές δαπάνες για βοήθεια σε κρατικές επιχειρήσεις και κρατικές τράπεζες. Η αναφορά του συμβουλίου συνέχιζε λέγοντας ότι απαιτούνται διαρθρωτικές αλλαγές όπως οι πολιτικές συνταξιοδότησης αλλά και ότι πρέπει να σχεδιαστεί ένα αξιόπιστο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα περικοπών. Μέλος του συμβουλίου κατά τη παρουσίαση ανέφερε ότι το 2013 παρατηρήθηκε μια μεγάλη πτώση στη συλλογή φόρων στη Σερβία. «Η δημοσιονομική πειθαρχία πρέπει να αυξηθεί» ανέφερε χαρακτηριστικά στη συνέχεια. 

Μόλις στις 8 Οκτωβρίου, όπως αναφέρει η εφημερίδα, η κυβέρνηση είχε επιβάλει ένα πακέτο περικοπών που περιελάμβανε μείωση των μισθών στο δημόσιο τομέα, αύξηση του ΦΠΑ και μειώσεις στα επιδόματα. Ο Υπουργός Οικονομικών της Σερβίας, παρουσιάζοντας τα μέτρα, είχε δηλώσει πως χωρίς αυτά, η χώρα μπορεί να χρεοκοπούσε μέσα στα επόμενα δυο χρόνια. Φαντάζομαι πως όλοι μας αναγνωρίζουμε αυτό το γνωστό ρητορικό σχήμα το οποίο κάθε τρίμηνο ή εξάμηνο επικαλούνται οι ελληνικές κυβερνήσεις για να περάσουν τα μνημόνια, τα μεσοπρόθεσμα και τις επικαιροποιήσεις τους τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. 

Η δεύτερη είδηση, στο κάτω μισό της σελίδας, είχε τίτλο «Σέρβοι διαδηλωτές έκαψαν καταφύγιο προσφύγων». Οι κοιτώνες των εργαζομένων στη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στο Obrenovac άρπαξαν φωτιά στις 27 Νοεμβρίου καθώς οι ντόπιοι κάτοικοι προσπαθούσαν να αποτρέψουν τις σερβικές αρχές από το να δώσουν προσωρινή χειμερινή στέγαση στους αιτούντες άσυλο μετά το πρώτο χιόνι του έτους. Στις 25 Νοεμβρίου οι κάτοικοι είχαν μπλοκάρει το δρόμο που οδηγούσε στους κοιτώνες τους οποίους η κυβέρνηση είχε ορίσει ως προσωρινή στέγη προσφύγων.

Κι ενώ ο γραμματέας στο υπουργείο Εσωτερικών της Σερβίας διέταξε ενδελεχή έρευνα καθώς υποπτεύεται ότι την φωτιά την προκάλεσαν οι ντόπιοι κάτοικοι, στη συνέχεια τους διαβεβαιώνει ότι η αστυνομία θα κάνει κάθε προσπάθεια για να προστατεύσει τις οικογένειές τους ώστε οι αιτούντες άσυλο να μη θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλειά τους. Από την άλλη, ο πρόεδρος της κοινότητας του Obrenovac εξέφρασε την υποστήριξή του προς τους διαδηλωτές κατοίκους.

Οι αιτούντες άσυλο είχαν περάσει μέρες ολόκληρες όπου ζούσαν μέσα σε ένα δάσος κοντά σε ένα άλλο καταφύγιο το οποίο είχε γεμίσει. Περίμεναν εκεί μέχρι να ολοκληρωθούν οι επισκευές σε ένα στρατιωτικό κτίριο για να τους φιλοξενήσει αλλά οι εργασίες εκεί καθυστερούσαν από διαμαρτυρίες. 

Ο πρόεδρος της επιτροπής που ασχολείται με θέματα προσφύγων δήλωσε μετά το γεγονός ότι « αυτοί οι άνθρωποι είναι νόμιμα στη Σερβία, με όλα τα απαραίτητα έγγραφα. Το μόνο πράγμα που τους διαφοροποιεί από άλλους ξένους είναι ότι δεν έχουν χρήματα». 

Στη τρίτη σελίδα η εφημερίδα φιλοξενούσε ολοσέλιδη διαφήμιση της προσφάτως ιδιωτικοποιημένης αεροπορικής εταιρίας. Η σερβική κυβέρνηση και ο εθνικός αερομεταφορέας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, «Etihad Airways», υπέγραψαν, την 1η Αυγούστου 2013, συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας, σύμφωνα με την οποία μεταβιβάστηκε στην «Etihad» το 49% του μετοχικού κεφαλαίου των σερβικών αερογραμμών, οι οποίες μετονομάστηκαν από «Jat Airways» σε «Air Serbiα». Στους όρους της συμφωνίας περιλαμβάνεται, επίσης, η ανάληψη του management της νεοσύστατης εταιρείας από την «Etihad Airways», για διάστημα πέντε ετών.

Στη τέταρτη σελίδα σε ένα μικρό μονόστηλο διαβάζουμε ότι η Σερβία σύντομα θα ξεκινήσει τις ενταξιακές συνομιλίες-διαπραγματεύσεις για την είσοδό της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και με αυτό το θέμα μπορούμε να φύγουμε από τη Σερβία και να επεκτείνουμε το οπτικό μας πεδίο. Για ποια Ευρώπη μιλάμε πια;

Οι ισχυροί των ευρωπαϊκών θεσμών έχουν δημιουργήσει μια Ευρώπη της ύφεσης, της λιτότητας, της φτώχιας και της ανεργίας από τη μια και μια Ευρώπη της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και των διακρίσεων από την άλλη. Κι αν είστε από αυτούς που επιμένετε να θεωρείτε τις δυο αυτές πλευρές ανεξάρτητες κι ασύνδετες, το Συμβούλιο της Ευρώπης μόλις λίγες μέρες πριν, δημοσιοποίησε έκθεση σύμφωνα με την οποία τα μέτρα λιτότητας στην Ευρώπη είχαν ως αποτέλεσμα πολλά κράτη-μέλη της ευρωζώνης να παραβιάσουν τη συνθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα γνωστή ως «Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης».

Αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό την ηγεμονία συντηρητικών και νεοφιλελεύθερων, οδηγεί διευρυμένα στρώματα στην φτωχοποίηση, σπρώχνει στην ανεργία το 25% των νέων πολιτών της και αφήνει μετανάστες να πνίγονται στα σύνορά της. Αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση, που ευνοεί την άνοδο ακροδεξιών και φασιστικών κομμάτων, είναι επικίνδυνη για την Ευρώπη. 

Εν όψει, λοιπόν, των Ευρωεκλογών του Μαΐου, ένα είναι το μήνυμα: Με αυτή την Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να τελειώνουμε. Πρέπει να μπει άμεσα τέλος σε αυτές τις πολιτικές.

Ακόμα κι όσοι έχουν επενδύσει σε μια ιδανική (ή φαντασιακή) Ευρώπη της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ισότητας και της ευημερίας βλέπουν ότι αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση υποσκάπτει τις αξίες που θα ήθελαν να πρεσβεύει η Ευρώπη, ακυρώνει τις προσδοκίες τους, επιτίθεται στο θεμελιώδες ευρωπαϊκό όραμα. Επομένως αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση των κυρίαρχων και ισχυρών πρέπει να ανατραπεί ακόμα κι αν θέλουμε να σώσουμε την «Ευρώπη».