Του Αντώνη Γαλανόπουλου

«Η σημερινή ΕΡΤ έχει εξελιχθεί σε σκάνδαλο. Αυτά όλα τελειώνουν σήμερα και τελειώνουν οριστικά. Η κυβέρνηση αποφάσισε να κλείσει την ΕΡΤ». Με αυτά τα λόγια ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Σίμος Κεδίκογλου ανακοινώνει, την Τρίτη 11 Ιουνίου, την πρόθεση της κυβέρνησης να τερματίσει λίγες ώρες αργότερα την επι 75 συνεχή χρόνια λειτουργία του ελληνικού δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα.

Στις 23:15 έπεσε το σήμα της ΕΡΤ τη στιγμή που στον αέρα μεταδίδονταν εκπομπή των εργαζομένων. Η κυβέρνηση προβαίνει σε μια βαθιά αντιδραστική αλλά και αυταρχική πράξη καθώς δεν διεκδικεί καν την νομιμοποίηση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Η ΕΡΤ κλείνει με άλλη μια πράξη νομοθετικού περιεχομένου από αυτές που μας έχουν συνηθίσει τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις που κλήθηκαν να εφαρμόσουν το Μνημόνιο.

Οι εργαζόμενοι αποφασίζουν να προχωρήσουν σε κατάληψη των κτιρίων της ΕΡΤ και να εκπέμπουν με κάθε τρόπο και κάθε μέσο ένα απεργιακό πρόγραμμα. Κι ενώ τους τελευταίους μήνες όλα τα πολιτικά στρατόπεδα έψαχναν απάντηση στην παθητικότητα του κόσμου, στην έλλειψη κινητοποιήσεων ενώ αντικειμενικά οι συνθήκες διαβίωσης χειροτέρευαν, ένα λαϊκό ποτάμι αλληλεγγύης άρχισε να συρρέει προς τα κατειλημμένα κτίρια της ΕΡΤ.

Μετά τη πρώτη ενστικτώδη αντίδραση, με τον πρώτο αναστοχασμό και διατηρώντας πάντα στη σκέψη τους 2600 ανθρώπους που έχασαν τη δουλειά τους με τις υπογραφές δύο υπουργών, το ζήτημα αρχίζει να παίρνει τις πραγματικές του διαστάσεις. Η ΕΡΤ είναι ζήτημα δημοκρατίας. «Όχι στην επιστροφή της δικτατορίας στην Ελλάδα» φώναξαν με γραπτή παρέμβασή τους 47 διανοούμενοι μεταξύ των οποίων οι Balibar, Negri, Ranciere και Zizek.

Χιλιάδες λαού για 8 συνεχόμενες μέρες συγκεντρώνονται έξω από τις εγκαταστάσεις της ΕΡΤ σε μια συγκινητική πράξη αλληλεγγύης και σε μια δυναμική κίνηση αντίστασης. Το χαρακτηριστικό αυτού του κινήματος είναι η ποικιλομορφία του. Μια ποικιλομορφία που εκφράστηκε σε πολιτικό, κινηματικό και κοινωνικό επίπεδο. Στον ίδιο χώρο, στον ίδιο αγώνα βρέθηκαν οι δυνάμεις όλης της Αριστεράς. Σημαίες του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, άλλων μικρότερων σχηματισμών αλλά και αναρχικών κινήσεων κυμάτιζαν δίπλα διπλά ώστε να τις συλλάβουν αρκετά τηλεοπτικά καρέ. Η πολλαπλότητα αυτή γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρουσα αν υιοθετήσουμε την κινηματική οπτική. Έξω από την ΕΡΤ 3 λοιπόν μπορούσε κανείς να δει μπλουζάκια SOS ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ, OXI ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗ, Σ.Ε.Βιο.Με. Όλα τα ενεργά κινήματα της ευρύτερης περιοχής, οι κάτοικοι των Σκουριών, οι επιστρατευμένοι δάσκαλοι της ΟΛΜΕ, οι εργαζόμενοι του αυτοδιαχειριζόμενου εργοστασίου της ΒΙΟΜΕ αλλά και μέλη του κινήματος ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού δίνουν το παρών.

Η συνάντηση αυτή μας προσφέρει, αν όχι συμπεράσματα, χρήσιμες προοπτικές για την πολιτική σκέψη και ανάλυση του καιρού μας. Όλα αυτά τα κινήματα που συναντιούνται αυτές τις μέρες έξω από την ΕΡΤ έχουν ένα κοινό πυρήνα, την Δημοκρατία. Στις Σκουριές βλέπουμε το αίτημα της δημοκρατίας να αρθρώνεται γύρω από δύο άξονες, την εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων από τη μια και την εμπλοκή στην διαχείριση των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος από την άλλη. Ουσιωδώς δημοκρατικός είναι φυσικά ο αγώνας των καθηγητών, των εργαζομένων του Μετρό και των ναυτεργατών ενάντια στην επιστράτευση και υπέρ του δικαιώματος στην απεργία. Την δημοκρατία στο εργοστάσιο, στο χώρο εργασίας διεκδικούν και οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ, αποδεικνύοντας και τον δημοκρατικό χαρακτήρα του αιτήματος για κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής. Η «δημοκρατία στο νερό», αίτημα στενά συνδεδεμένο με τον αιματηρό αγώνα του λαού της Βολιβίας, είναι κεντρική διάσταση του αγώνα ενάντια στην επιχειρούμενη ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ. Με το κλείσιμο της ΕΡΤ, η κυβέρνηση επέφερε ένα ακόμα χτύπημα ενάντια στη δημοκρατία στην Ελλάδα.

Τρία χρόνια τώρα αναζητούμε την κατάλληλη στρατηγική, τον τρόπο συνάρθρωσης όλων των επιμέρους αγώνων. Πολλοί επένδυσαν στη διαίρεση μνημόνιο-αντιμνημόνιο και σύντομα βρέθηκαν αντιμέτωποι με τα όριά της. Σήμερα, υπό άλλο πλέον πρίσμα, μπορούμε να κάνουμε μια νέα εκτίμηση. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι η Δημοκρατία μπορεί να είναι εκείνο το κενό σημαίνον [1] που θα επιτρέψει τον σχηματισμό μιας αλυσίδας ισοδυναμίας, το κενό σημαίνον γύρω από το οποίο όλα αυτά τα κινήματα, τα ανικανοποίητα αιτήματα διατηρώντας τις επιμέρους διαφορές τους θα επανασυνθεθούν στη βάση του κοινού προτάγματος για Δημοκρατία, οδηγώντας έτσι στη διαμόρφωση ενός ισχυρού λαϊκού υποκειμένου που θα επιφέρει την κοινωνική διχοτόμηση, την απαραίτητη ρήξη και θα αντιπαρατεθεί με επιτυχία στην εξουσία του κυρίαρχου.

Ο ίδιος ο αντίπαλος με τις συνεχείς εκτροπές του δημιουργεί το πλαίσιο της σύγκρουσης, το πεδίο στο οποίο θα δοθεί η μάχη. Όσο ακραίο κι αν φαινόταν πριν τρία χρόνια, σήμερα μοιάζει σχεδόν προφανές ότι σύντομα, απέναντι σε αυτή την Εξουσία, θα δώσουμε ξανά έναν αγώνα για την Δημοκρατία. Μόνο που αυτή τη φορά δεν θα μας είναι αρκετή η τυπική δημοκρατία. Η συνάρθρωση πλήθους λαϊκών κι εργατικών αιτημάτων γύρω από το κεντρικό αίτημα της δημοκρατίας θα αλλάξει τελικά και την ίδια του τη φύση. Το ελλιπές πρότυπο της αστικής, φιλελεύθερης δημοκρατίας θα επεκταθεί, θα μετασχηματισθεί ενσωματώνοντας τα χαρακτηριστικά των ομάδων που θα δώσουν αυτό τον αγώνα. Στόχος πια θα είναι μια ολόπλευρη δημοκρατία που θα ενυπάρχει στην καθημερινότητα.

Σύμφωνα με την ανάλυση του Ερνέστο Λακλάου που προσπαθήσαμε να ακολουθήσουμε πιστά έως αυτό το σημείο, για να πετύχει η στρατηγική μας χρειαζόμαστε και ένα στοιχείο που δεν έχουμε συζητήσει μέχρι τώρα, την ηγεμονία. Χρειαζόμαστε μια μερικότητα, ένα συγκεκριμένο αίτημα που θα εκφράσει την ολότητα της ασύμμετρης αλυσίδας ισοδυναμίας που κατασκευάστηκε γύρω από το κενό σημαίνον. Χρειαζόμαστε την ηγεμονική αυτή δύναμη που θα αντιπροσωπεύσει αλλά και θα εγγυηθεί με την παρουσία της την ίδια την ύπαρξη της αλυσίδας ισοδυναμίας. Χρειαζόμαστε την ηγεμονική δύναμη που θα προτάξει το αίτημα της Δημοκρατίας. Και δυστυχώς σήμερα δεν την έχουμε…

[1] Κενό σημαίνον είναι ένα σημαίνον χωρίς υπαρκτό σημαινόμενο.