Σύνοδος Κορυφής: αλλαγές στη Συνθήκη της Λισσαβόνας

του Στρατή Αλεξίου

Στις 23 Οκτωβρίου 2010 σε άρθρο στον ιστοχώρο του MR (βλ. Στρατής Αλεξίου, «Γαλλογερμανικός άξονας: αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών») είχαν περιγραφεί οι αλλαγές που θα προωθούσε ο γαλλογερμανικός άξονας για το θέμα της οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ.

Οι πρώτες πληροφορίες από το Συμβούλιο Κορυφής δείχνουν ότι οι βασικοί στόχοι του γαλλογερμανικού άξονα έχουν επιτευχθεί, με μοναδική ίσως απώλεια την ποινή στέρησης του δικαιώματος ψήφου για τις χώρες που παραβιάζουν το Σύμφωνο Σταθερότητας, κάτι που επιθυμούσε ιδιαίτερα έντονα η Γερμανία. Σύμφωνα με την πρόταση του Βερολίνου, η οποία αποτελεί πλέον κείμενο εργασίας για την Κομισιόν, η Γερμανία συμφωνεί για τη μετατροπή του υπάρχοντος μηχανισμού διάσωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης –με κονδύλια ύψους 440 δις ευρώ– σε μόνιμο θεσμό. Να υπενθυμίσουμε ότι ο υπάρχον μηχανισμός έχει διάρκεια ζωής μέχρι το 2013. Αυτός ο μόνιμος θεσμός θα αποτελέσει μέρος ενός «Μηχανισμού Επίλυσης Κρίσεων», ο οποίος με τη σειρά του θα υποχρεώνει τους ιδιώτες κατόχους ομολόγων των κρατών-μελών να μοιράζονται μέρος των απωλειών από ενδεχόμενες μελλοντικές διασώσεις.

Το θέμα της συμμετοχής του τραπεζικού κεφαλαίου στο «Μηχανισμό Επίλυσης Κρίσεων» δημιουργεί πολλά ερωτήματα. Η πρόταση της Γερμανίας αναφέρεται επίσης σε «ελεγχόμενη πτώχευση» των χωρών της ευρωζώνης. Οι λεπτομέρειες δεν έχουν γίνει γνωστές, αλλά οι πρώτες αναφορές κάνουν λόγο για επέκταση του χρόνου του χρέους, για αναστολή πληρωμής τοκοχρεολυσίων και για ακύρωση των δικαιωμάτων των πιστωτών. Αυτό το αρχικό σχέδιο είναι σχεδόν πανομοιότυπο με το σχέδιο αναδιάρθρωσης του χρέους που χρησιμοποιείται από το ΔΝΤ. Μέσα στα πλαίσια αυτά υπάρχει και η φιλανδική πρόταση για «Άρθρα Συλλογικής Δράσης» με βάση τα οποία σε όλες τις μελλοντικές εκδόσεις ομολόγων θα παρεμποδίζεται η μειονότητα των πιστωτών να μπλοκάρει τις διαδικασίες πτώχευσης. Επομένως, ο «Μηχανισμός Επίλυσης Κρίσεων» (CRM) θα αποτελείται από ένα μόνιμο ταμείο διάσωσης των κρατών και το Μηχανισμό Αναδιάρθρωσης Εθνικού Χρέους (SDRM) – το συνολικό σχέδιο έχει ανατεθεί στον πρόεδρο της ΕΕ Χέρμαν βαν Ρομπουί, ο οποίος θα το παρουσιάσει μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου.

Το χρηματιστικό κεφάλαιο φαίνεται προβληματισμένο από αυτές τις εξελίξεις, γεγονός που πιθανόν να έχει αρνητικές επιπτώσεις στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Και αυτό γιατί κάθε συζήτηση για θεσμοθετημένη ελεγχόμενη πτώχευση, θα δημιουργήσει προβλήματα στον μελλοντικό δανεισμό των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, στο βαθμό που το παγκοσμιοποιημένο χρηματιστικό κεφάλαιο μπορεί να φανεί απρόθυμο να εμπλακεί σε διαδικασίες δανεισμού, από τις οποίες μπορεί να υποστεί απώλειες.

Σε ό,τι αφορά την αλλαγή της Συνθήκης της Λισσαβόνας, εκφράσθηκαν πολλές επιφυλάξεις για το αν μπορούν οι χώρες της ΕΕ να εμπλακούν σε νέες διαδικασίες επικύρωσης, περιλαμβανομένων και δημοψηφισμάτων. Οι Γερμανοί πιστεύουν ότι δεν θα χρειαστούν επικυρώσεις και δημοψηφίσματα, στο βαθμό που μπορεί να ενεργοποιηθεί το άρθρο 48.6, το οποίο επιτρέπει αλλαγές στη Συνθήκη της Λισσαβόνας χωρίς εθνικές επικυρώσεις. Αυτή η «απλοποιημένη αναθεώρηση» έχει προβλεφθεί για να καλύψει θέματα τα οποία εμπίπτουν στο Μέρος ΙΙΙ της Συνθήκης, και είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αυτή την περίπτωση.

Σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να ολοκληρωθεί στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου. Οι οποιεσδήποτε λύσεις μπορούν να ολοκληρωθούν μέχρι το 2013, και αν υλοποιηθούν αυτοί οι σχεδιασμοί, η ευρωζώνη και η ΕΕ θα περάσουν σε ένα νέο στάδιο νεοφιλελεύθερης οικονομικής πειθαρχίας. Με τον τρόπο αυτό θα διευρυνθούν οι ενδοευρωπαϊκές ανισότητες καθώς και οι φυγόκεντρες τάσεις εντός της ΕΕ, θέτοντας σε νέους κινδύνους τη συνοχή αυτής της μεταμοντέρνας οντότητας.

Πηγή: Μοnthly Review