Λούμπεν (νεο)πλουτοκρατία

Του Γιώργου Δουράκη

«I took you out of the ghetto,

but I could not get that ghetto out of you»

Isaak Hayes – Out of the Ghetto

Ιερώνυμος Μπος - Λαιμαργία (Gula), σκηνή από τον πίνακα Τα Επτά Θανάσιμα Αμαρτήματα

Μέχρι πρότινος είχαμε υπουργό εργασίας που απασχολούσε οικιακή βοηθό χωρίς να πληρώνει ένσημα, πρωτοκλασάτο υπουργό που ίδρυσε off-shore εταιρείες για να εξασφαλίσει το μέλλον των παιδιών του και υπουργό οικισμού που έκτιζε αυθαίρετα. Όλα τα ’χε ο κυβερνητικός μπαξές. Και η δικαιολογία αφοπλιστική. Κάνουμε ό,τι κάνουν όλοι! Λαϊκισμός; Ναι, αλλά suis generis, trois-quarts. Από το λαό, με το λαό, για… πάρτη μας!

Εν συνεχεία είχαμε υπουργό οικονομικών που αφαίρεσε από τη λίστα Λαγκάρντ τα ονόματα μερικών πλούσιων συγγενών του και έναν δεύτερο υπουργό οικονομικών που κλωσούσε την ίδια λίστα για έναν ολόκληρο χρόνο, έτσι, χωρίς λόγο. Αμφότεροι –υποτίθεται- ορκισμένοι εχθροί και αδυσώπητοι διώκτες της εγχώριας και εξωχώριας φοροδιαφυγής. Γιατί, ως γνωστόν, η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι θέμα εθνικής επιβίωσης. Ξέσπασε το σκάνδαλο, έγινε ντόρος, εκτοξεύτηκαν βαριές αλληλοκατηγορίες, παραπέμφθηκε ο πρώτος υπουργός οικονομικών  και έκτοτε άκρα του τάφου σιωπή. Αγνοείται η τύχη της λίστας Λαγκάρντ (και άλλων παρεμφερών). Υποθέτω ότι και πολλοί άλλοι υπουργοί και βουλευτές θα έχουν συγγενείς. Δεν μπορεί να είναι ανάδελφοι…

Λογικό ήταν να πιστέψουμε ότι τα έχουμε δει όλα. Αμ, δε! Φαίνεται ότι δεν έχει πάτο, δεν έχει τελειωμό αυτή η ξεφτίλα. Το νέο περιστατικό είναι εντελώς σουρεαλιστικό, υπερβολικό ακόμη και για πρωταπριλιάτικο ψέμα. Πρώην υπουργός μεταφορών, γόνος της μιας από τις δύο μεγάλες πολιτικές δυναστείες της χώρας, συνελήφθη να οδηγεί χωρίς δίπλωμα και με πλαστές πινακίδες ανασφάλιστο τζιπ, το οποίο είχε αποσύρει από την κυκλοφορία για να μην πληρώνει τέλη κυκλοφορίας και φόρο πολυτελείας! Απίστευτη λαμογιά, αρχοντοχωριάτικο καρακιτσαριό, με ούγια εκατό τοις εκατό Βαλκανιζατέρ. Και το κερασάκι στην τούρτα; Ο λούμπεν υπουργός έχει συγγράψει και πόνημα με τον σημαδιακό τίτλο «Για Ένα Νέο Ήθος»!

Στη θέση του οποιοσδήποτε νορμάλ άνθρωπος θα σιωπούσε, θα παρακαλούσε ν’ ανοίξει η γη να τον καταπιεί (κι αν ήταν Γιαπωνέζος, θα έκανε χαρακίρι). Αυτός όμως είναι άνω ποταμών, δεν έχει τσίπα. Με απόλυτη ψυχραιμία και ετοιμότητα και με τον πιο φυσικό τρόπο εξηγεί στους εμβρόντητους δημοσιογράφους και στους αγανακτισμένους περαστικούς ότι αναγνωρίζει το λάθος του (η ώρα η κακιά) και είναι έτοιμος να υποστεί τις κυρώσεις. Το άκρον άωτον του παχυδερμισμού και της αναισχυντίας. Η αντίδρασή του είναι χειρότερη και από το έγκλημα που διέπραξε. Το οποίο κακώς εν προκειμένω θεωρείται πλημμέλημα. Και μόνο εξαιτίας της ιδιότητας αυτού που το διέπραξε (πρώην υπουργός μεταφορών) θα έπρεπε να θεωρείται κακούργημα και μάλιστα ιδιαζόντως ειδεχθές.

Μετά απ’ όλα αυτά, υπάρχει άραγε κανείς που να μην είναι πεπεισμένος ότι -ευκαιρίας δοθείσης-  όλοι αυτοί οι χυδαία επίορκοι κυβερνήτες τα αρπάζουν χοντρά και προκλητικά; Λέτε να περιμένει το πόρισμα υπαρκτών ή ανύπαρκτων εξεταστικών επιτροπών για να διαμορφώσει άποψη; Ειλικρινά, δεν το νομίζω. Και δικαίως, κατά τη γνώμη μου. Δυστυχώς το καταθλιπτικό αυτό κλίμα ενισχύεται και από τις πρόσφατες δηλώσεις «πόθεν έσχες» των βουλευτών. Οι οποίες δείχνουν ότι λεφτά υπάρχουν παντού, σ’ όλες τις πτέρυγες της βουλής (δεξιά, αριστερά και ενδιάμεσα). Εκείνο όμως που απουσιάζει εντελώς είναι το αίσθημα αλληλεγγύης και οι τύψεις. Ως γνωστόν εδώ και πολύ καιρό το κοινοβούλιο ψήφισε νόμο που επιβάλλει εισφορά αλληλεγγύης σ’ όλους τους εργαζόμενους. Και καλώς έπραξε. Για να ανακτήσουν όμως οι εκπρόσωποί μας στο κοινοβούλιο την προ πολλού χαμένη τιμή τους, θα έπρεπε αυτή η ενέργειά τους να συνοδεύεται από κάποια αντίστοιχη διακομματική πρωτοβουλία για την καθιέρωση ξεχωριστής εισφοράς αλληλεγγύης σ’ όλα τα εισοδήματα και τις καταθέσεις τους. Για λόγους ουσιαστικούς, αλλά και  συμβολικούς (κυρίως γι’ αυτούς). Για να μπορούν δηλαδή να κοιτούν στα μάτια τον απλό κόσμο όταν του ζητούν να κάνει θυσίες και όταν του απευθύνουν συνθήματα του τύπου «όλοι μαζί, μπορούμε», «κανείς μόνος στην κρίση», «εθνική Ελλάδος, γειά σου» κλπ.

Ο συντελεστής αυτής της εισφοράς μπορεί και πρέπει να είναι αρκούντως υψηλός, μια και όλοι οι βουλευτές είναι από αρκετά έως πολύ εύποροι και προνομιούχοι με βάση τα σημερινά δεδομένα. Και φυσικά προοδευτικός συντελεστής, για να είναι κοινωνικά δίκαιος. Π.χ. 10% για ποσά μέχρι €100.000, 20% για ποσά από 100 μέχρι €300.000, 30% για ποσά από 300 μέχρι €600.000, 40% για ποσά από 600 μέχρι €1.000.000, 50% από ένα εκατομμύριο μέχρι €2.000.000 και 80% για δύο εκατομμύρια και πάνω. Με τον τρόπο αυτό δεν θα ενισχύσουν μόνο την κοινωνική αλληλεγγύη, αλλά θα συμβάλουν και στο κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ μεγάλου και μεσαίου πλούτου στο μικρόκοσμο της βουλής. Αν και αυτό που πρωτίστως προέχει είναι να κλείσουν την τεράστια ψαλίδα μεταξύ πλούτου και φτώχειας στην κοινωνία.

Ουσιαστικά βέβαια δεν τους ζητάμε να κάνουν καμιά τρομερή θυσία, σαν τις θυσίες που κάνει η πλειονότητα του ελληνικού λαού που τους έστειλε στο κοινοβούλιο. Απλώς, οι 100 χιλιάδες τους θα γίνουν €90.000, οι 200 θα γίνουν €170.000, οι 300 θα γίνουν €250.000, οι 400 θα γίνουν €310.000, οι 500 θα γίνουν €370.000, το ένα εκατομμύριο θα γίνει €680.000, τα δύο εκατομμύρια θα γίνουν €1.180.000, τα τρία εκατομμύρια θα γίνουν €1.380.000 κ.ο.κ. Με άλλα λόγια, παρά την εισφορά αλληλεγγύης, όλοι τους, μα όλοι τους, θα συνεχίσουν να ζουν πλουσιοπάροχα.

Θα μου πείτε, λύνεται έτσι το οικονομικό πρόβλημα; Φυσικά και δε λύνεται. Γιατί τα πολλά λεφτά, τα πάρα πολλά λεφτά, τα απίστευτα πολλά λεφτά, βρίσκονται αλλού. Εκτός των τειχών. Η οικονομική ελίτ, στην οποία ανήκουν, δεν έχει καμιά διάθεση να προτάξει τα στήθη της και να τα προασπίσει κραυγάζοντας «μολών, λαβέ». Αυτά είναι κατάλοιπα μιας άλλης, ηρωικής και κακοτράχαλης εποχής που έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Προτιμά τη σύγχρονη κι ανώδυνη –καθότι πανούργα- εκδοχή των φορολογικών ασπίδων και των φορολογικών παραδείσων. Πάλι «μολών, λαβέ» λέει, αλλά με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Κλείνοντας πονηρά το μάτι και σιγοψιθυρίζοντας γλυκά σ’ όσους εποφθαλμιούν τα πλούτη της: «come and get it (...if you find it)»!

Τρέχα-γύρευε, δηλαδή. Μόνο που η  δική μας πολιτική ελίτ δεν έχει καμιά διάθεση ούτε να τρέξει ούτε να αναζητήσει τους φοροφυγάδες. Ή μάλλον τρέχει, όχι όμως για να βρει τις σχετικές λίστες, αλλά για να κρυφτεί απ’ αυτές, που την έχουν πάρει στο κυνήγι! Δυστυχώς είναι πια ηλίου φαεινότερον ότι η πολιτική ηγεσία που κυβερνά σήμερα δεν μπορεί να συμβάλει στη λύση, επειδή και η ίδια αποτελεί μέρος του προβλήματος. Δε συμβαίνει όμως το ίδιο στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Για παράδειγμα, το 2008 η Μέρκελ ανέθεσε στην υπηρεσία αντικατασκοπείας (!) της χώρας της να υποκλέψει ηλεκτρονική λίστα Γερμανών φοροφυγάδων με αδήλωτες καταθέσεις στην τράπεζα του Λιχτενστάιν. Μόλις την πήρε στα χέρια της, την προώθησε στη δικαιοσύνη, η οποία ενήργησε με τη δέουσα ταχύτητα, επιβάλλοντας πρόστιμα και δημοσιοποιώντας τα ονόματα των φοροφυγάδων. Εδώ δεν αξιοποίησαν τη λίστα Λαγκάρντ, επειδή –λέει- δεν αποκτήθηκε με νόμιμο τρόπο, με αποτέλεσμα να παραβιάζονται τα προσωπικά δεδομένα! Βλέπετε, η Γερμανία είναι μια σοβαρή καπιταλιστική χώρα, που δεν άρχεται από νεόπλουτους, κρατικοδίαιτους και στενά διαπλεκόμενους οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες, με αρπακτικές διαθέσεις και ληστρικές πρακτικές, που θυμίζουν την basse-classe καταγωγή τους στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν.

Λαϊκίζω ασύστολα, θα μου πείτε. Ίσως. Το κάνω όμως συνειδητά. Προτιμώ το λαϊκισμό από τον ελιτισμό. Πρέπει κάποτε κανείς να αποφασίσει με ποιους θα πάει και ποιους θ’ αφήσει. Με τις κυρίαρχες ελίτ ή με το λαό; Με την ολιγαρχία ή με τον κόσμο της εργασίας; Είναι πια καιρός να απαλλαγούμε από το μεταμοντέρνο αχταρμά, να σταματήσουμε να τρώμε μεταμοντέρνο κουτόχορτο και να συγκροτήσουμε το συλλογικό υποκείμενο που λέγεται λαός. Να ξαναγίνουμε «εμείς». Όχι πια όντα μικρά και φθονερά μες στο εγώ μας κλειδωμένα. Αλλά «λαός» ικανός να αντιπαρατεθεί με αξιώσεις στη χρηματοοικονομική και λοιπή ολιγαρχία, που τα τελευταία είκοσι χρόνια πλουτίζει ασύστολα εις βάρος της κοινωνίας, παραβιάζοντας τη δημοκρατία και τους θεσμούς. Δημοκρατία και ολιγαρχία όμως δε συμβιβάζονται. Δε μπορεί μια κοινωνία να είναι ταυτόχρονα και δημοκρατική και ολιγαρχική. Γι’ αυτό ή «εμείς» ή «αυτοί»!…

Γιώργος Δουράκης

Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας

Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ